ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΛΕΜΙΘΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Αραβέλλα Ζαχαρίου, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου

ΜΟΝΟΗΜΕΡΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΑΣΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ Α’ ΚΑΙ Β’

ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία των μαθητών με το δάσος μέσω των αισθήσεων

· Άσκηση των μαθητών στην αναγνώριση των στοιχείων του δάσους μέσα από τη μορφή και τις ιδιότητες τους

· Ανάπτυξη της παρατηρητικότητας, της κριτικής σκέψης και της φαντασίας των παιδιών

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη - καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-10:10 Εισαγωγή των μαθητών στην έννοια του δάσους μέσω ενός παραμυθιού.

Συζήτηση με τους μαθητές για τις δικές τους εμπειρίες στο δάσος.

!0:10-11:40 Περίπατος στο δάσος

Παρατήρηση της βλάστησης, των δασικών δέντρων και όλων των ζωντανών οργανισμών που βρίσκονται σε αυτό.

Παιχνίδι: Διάκριση ήχων και χρωμάτων

Συλλογή διαφόρων φυσικών αντικειμένων και τοποθέτησή τους σε διαφανή σακουλάκια. Τα παιδιά σημειώνουν το είδος τους και τις εντυπώσεις που τους προκαλούν.

11:50-13:00 Επιστροφή στο Κέντρο και συζήτηση πάνω σε αυτά που είδαν, άκουσαν,μύρισαν και ένιωσαν.

Κατασκευή του δικού τους δάσους με διάφορα υλικά και με τη χρήση φυσικών αντικειμένων που συνέλεξαν από το δάσος.

Σημείωση: Όλες οι δραστηριότητες που αναφέρονται στο πρόγραμμα συνοδεύονται από τα αντίστοιχα φύλλα εργασίας.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Συνειδητοποίηση της μεγάλης ποικιλίας των μορφών ζωής που συναντώνται στο δάσος (εισαγωγή στην έννοια του δασικού οικοσυστήματος)

· Κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ζωντανοί οργανισμοί χρησιμοποιούν και μοιράζονται το δάσος

· Καλλιτεχνική έκφραση των παιδιών και δημιουργία

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-11:30 Εξερευνητική επίσκεψη σε επιλεγμένη δασική περιοχή.

Χωρισμός των μαθητών σε ομάδες και εξερεύνηση από κάθε ομάδα μιας συγκεκριμένης περιοχής. (παρατήρηση και καταγραφή από τους μαθητές σε ειδικά φύλλα εργασίας αυτών που βλέπουν, ακούνε και μυρίζονται).

Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της κάθε ομάδας, συζήτηση και διατύπωση συμπερασμάτων για το δασικό οικοσύστημα

Συζήτηση για τις ανάγκες των ζωντανών οργανισμών που βρίσκονται στο δάσος και πώς το δάσος τις ικανοποιεί.

Παιχνίδι: Το ζωντανό δάσος (τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες υποδύονται ένα ζωντανό οργανισμό που βρίσκεται στο δάσος. Προσπαθούν να εντοπίσουν και να σημειώσουν σε ειδικά φύλλα εργασίας τις περιοχές εκείνες του δάσους στις οποίες ο ζωντανός οργανισμός τον οποίο υποδύονται ικανοποιεί τις ανάγκες του. Η κάθε ομάδα φτιάχνει τη δική της εικόνα για το δάσος εξηγώντας μέσα από αυτή πώς περνά τη μέρα του στο δάσος ο οργανισμός που υποδύονται).

12:40-13:00 Επιστροφή στο Κέντρο

Επαναφορά των βασικών σημείων της επίσκεψης τους στο δάσος

Θεατρικό παιχνίδι: Το δάσος. Τα παιδιά μέσα από την δραστηριοποίησή τους στο δάσος καλούνται να αναπαραστήσουν το δασικό οικοσύστημα.

ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΕΝΑ ΔΕΝΤΡΟ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία των παιδιών με τα δασικά δέντρα

· Ανάπτυξη ικανοτήτων παρατήρησης και σύγκρισης γνωστών δασικών ειδών

· Καλλιέργεια της φαντασίας και της κριτικής σκέψης

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:930 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-10:30 Προβολή διαφανειών σχετικά με τα κύρια δασικά δέντρα του Τροόδους

Συμπλήρωση φύλλων εργασίας σχετικά με τις διαφορές τις ομοιότητές και τις ωφέλειες των δέντρων αυτών.

10:30-12:00 Επίσκεψη στο δάσος.

Τα παιδιά σε πρώτο στάδιο παρατηρούν το δάσος και συζητούν γι’ αυτά που βλέπουν. Ακολούθως χωρισμένα σε ομάδες διαλέγουν ένα δέντρο το οποίο και «υιοθετούν». Με συγκεκριμένα φύλλα εργασίας εκτελούν διάφορες δραστηριότητες που αποβλέπουν στην γνωριμία των παιδιών με το δάσος που επέλεξαν (αγγίζουν το δέντρο, το παρατηρούν, βλέπουν τη βλάστηση και τα έντομα που υπάρχουν κοντά του, τα φύλλα τους καρπούς, τον κορμό).

Η κάθε ομάδα με την ολοκλήρωση της εργασίας παρουσιάζει το «δικό της δέντρο» στις υπόλοιπες ομάδες και ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τις παρατηρήσεις των παιδιών.

12:00-13:00 Επιστροφή στο Κέντρο

Δημιουργική δραστηριότητα: Η βιογραφία ενός δέντρου. Ζητείται από την κάθε ομάδα να φτιάξει την ιστορία του δέντρου που παρατήρησε με λόγο και εικόνα.

ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΑΠΟ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΕΩΣ ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ.

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Κατανόηση της σημασίας που έχουν τα δάση για τον άνθρωπο

· Άσκηση στην αναγνώριση των προϊόντων που προέρχονται ή συνδέονται με τα δάση

· Καλλιέργεια δασικής συνείδησης

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-Καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-10:30 Προβολή διαφανειών για την εισαγωγή των παιδιών στην έννοια του δασικού οικοσυστήματος και στην κατανόηση της τεράστιας σημασίας που έχουν τα δάση για τη ζωή μας.

Εξέταση και σύγκριση εικόνων από δάση που έχουν υποστεί ανθρώπινη παρέμβαση και διερεύνηση των λόγων για τις παρεμβάσεις αυτές.

10:30-12:00 Επίσκεψη σε δασική περιοχή που έχει υποστεί ανθρώπινη παρέμβαση.

Τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες σημειώνουν σε ειδικό φύλλο εργασίας τα είδη των παρεμβάσεων και διατυπώνουν υποθέσεις για τους λόγους που οδήγησαν στις παρεμβάσεις αυτές.

Φτιάχνουν το δικό τους δάσος χωρίς καμιά ανθρώπινη παρέμβαση.

Συζήτηση με τα παιδιά σχετικά με τις ωφέλειες των δασών όχι μόνο για τον άνθρωπο αλλά για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς.

12:00-13:00 Επίσκεψη σε χώρο παραγωγής ζιβανίας.

ΜΟΝΟΗΜΕΡΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΑΣΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ Γ’ ΚΑΙ Δ’

ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Εισαγωγή στις έννοιες δασικό οικοσύστημα, επίπεδα βλάστησης, ενδημικά φυτά, αυτοφυή φυτά

· Εξοικείωση με τον προγραμματισμό και τη διεξαγωγή απλών επιστημονικών ερευνών

· Ανάπτυξη της ικανότητας παρατήρησης, σύγκρισης και καταγραφής των παρατηρήσεων και συμπερασμάτων

· Διαμόρφωση θετικών στάσεων για την προστασία και διατήρηση των δασών

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-11:00 Προβολή διαφανειών (εισαγωγή των μαθητών στην έννοια του δασικού οικοσυστήματος και των επιπέδων βλάστησης).

Συζήτηση με τα παιδιά και αναφορά των δικών τους εμπειριών από επισκέψεις στο δάσος.

Προβολή βιντεοταινίας σχετικής με τα δάση του Τροόδους και συζήτηση με τα παιδιά.

Σημείωση: Όλες οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο Κέντρο συνοδεύονται από τα αντίστοιχα φύλλα εργασίας.

11:00-13:00 Επίσκεψη στο δάσος και διενέργεια επιτόπιας μελέτης.

Σε πρώτο στάδιο τα παιδιά καταγράφουν σε ειδικό φύλλο εργασίας ό,τι παρατηρούν στο δάσος σχετικά με τα διάφορα επίπεδα βλάστηση.

Ακολουθεί δραστηριότητα με τη χρήση πλαισίου (τα παιδία χωρισμένα σε ομάδες επιλέγουν μία περιοχή και με τη χρήση πλαισίου 1m X 1m παρατηρούν το είδος της βλάστησης που περιλαμβάνεται σε αυτό. Σημειώνουν σε σχετικά φύλλα εργασίας το είδος της βλάστησης και προχωρούν σε αναγνώριση της σε σχέση με το σχήμα των φύλλων, τη διάταξη και νεύρωσή τους. Με τη βοήθεια εικόνων προσπαθούν να ονομάσουν βασικά είδη φυτών που περικλείονται στο πλαίσιο τους).

Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της κάθε ομάδας και συσχέτιση των αποτελεσμάτων τους με άλλους παράγοντες που καθορίζουν το είδος της βλάστησης σε κάθε περιοχή (υγρασία, θερμοκρασία εδάφους, ηλιοφάνεια).

ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΕΝΑ ΔΕΝΤΡΟ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία των παιδιών με βασικά δασικά δέντρα του Τροόδους

· Κατανόηση της σημασίας των δέντρων στη ζωή των ανθρώπων

· Αναγνώριση των σταδίων ανάπτυξης των δέντρων ως οργανισμών που γεννιούνται και πεθαίνουν

· Εκτίμηση της ηλικίας και του ύψους ενός δέντρου με απλό τρόπο

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο.

9:30-11:00 Παρουσίαση παραμυθιού για την ιστορία ενός δέντρου με παράλληλη παρουσίαση διαφανειών σχετικών μα τα στάδια ανάπτυξής του.

Συζήτηση με τα διάφορα είδη δέντρων με ιδιαίτερη αναφορά στα δασικά δέντρα.

Συγκέντρωση πληροφοριών για τα δασικά δέντρα μέσα από διάφορες πηγές στις οποίες έχουν τη δυνατότητα πρόσβαση οι μαθητές (μορφή τους, ωφέλειες τους, χρήσεις τους, παραδόσεις και μύθοι που συνδέονται μ’ αυτά).

11:00-13:00 Επίσκεψη στο δάσος.

Περιδιάβαση στο δάσος και συζήτηση σε σχέση με όσα βλέπουν και παρατηρούν σ’ αυτό.

Τα παιδιά σε ομάδες διαλέγουν ένα δέντρο και παίζουν το παιχνίδι: Ο σφυγμός του δέντρου.

Σε φύλλα εργασίας αφού παρατηρήσουν προσεκτικά το δέντρο το περιγράφουν με κάθε λεπτομέρεια (κορμό, φύλλα, καρπούς, βλάστηση πάνω και γύρω από το δέντρο, έντομα που βρίσκονται κοντά σ’ αυτό).

Εισάγονται τα παιδιά με πρακτικό τρόπο στον υπολογισμό του ύψους και της ηλικίας ενός δέντρου.

Τα παιδιά με βάση τα στοιχεία και τις πληροφορίες που συγκέντρωσαν εντός και εκτός του Κέντρου, οργανώνουν σε ομάδες την παρουσίαση της βιογραφίας του δικού τους δέντρου (ενθαρρύνεται η χρήση της φαντασίας και της δημιουργικότητας των παιδιών).

ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΔΑΣΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία με την περιοχή του Τροόδους

· Εξέταση της κοινότητας σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής

· Μελέτη της περιοχής ιστορικά, πολιτιστικά και κοινωνικά

· Δράση και συμμετοχή των μαθητών στην κοινότητα και καλλιέργεια πνεύματος ομαδικότητας και συνεργασίας

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-11:00 Ενημέρωση των μαθητών για την περιοχή (χρήση χαρτών και άλλων πηγών και μέσων για συγκέντρωση πληροφοριών από τους μαθητές).

Συνεργασία με ομάδα μαθητών της Εμπορικής Σχολής Μιτσή και ανταλλαγή πληροφοριών για την περιοχή του Τροόδους και τη δική τους περιοχή.

Ξενάγηση στην Εμπορική Σχολή Μιτσή από ομάδα μαθητών που φοιτούν σ’ αυτή και με τη χρήση συγκεκριμένων φύλλων εργασίας επισημαίνουν τις ομοιότητες και διαφορές που παρουσιάζει το δικό τους σχολείο σε σχέση με το συγκεκριμένο (φυσικό περιβάλλον, τοποθεσία, τρόπος κατασκευής).

11:00-13:00 Επίσκεψη στο χωρίο καταγραφή σε φύλλο εργασίας των παρατηρήσεων τους.

Συζήτηση με τα παιδιά και καταρτισμός ερωτηματολογίου για διενέργεια συνέντευξης από ανθρώπους της περιοχής, για τη συγκέντρωση ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής, για τις αλλαγές που συνέβησαν στην περιοχή και πως ήταν αυτή πριν αρκετά χρόνια, συγκέντρωση μύθων, τραγουδιών και παραδόσεων σε σχέση με το δάσος).

Σημείωση: Τα παιδιά μπορούν να έχουν μαζί τους φωτογραφικές μηχανές, μαγνητοφωνάκια για ηχογράφηση των συνεντεύξεων και αν είναι δυνατό βιντεοκάμερα για μαγνητοσκόπηση της περιοχής και των συνεντεύξεων.

Λόγω της μεγάλης ποικιλίας των δραστηριοτήτων και του περιορισμένου χρόνου του προγράμματος η εξέταση της συγκεκριμένης θεματικής ενότητας μπορεί να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί στα πλαίσια της σχολικής μονάδας. Η δραστηριοποίηση των μαθητών στο πρόγραμμα του Κέντρου και η συγκέντρωση των πληροφοριών μπορεί να λειτουργήσει ως ερέθισμα και κίνητρο για παραπέρα εξέταση του θέματος από τους μαθητές.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ που μπορούν να οργανωθούν μέσα στη σχολική μονάδα σχετικά με το δάσος και την τοπική κοινωνία είναι:

· Κατασκευή ενός ενημερωτικού οδηγού για την περιοχή του Τροόδους με πληροφορίες και εικόνες για την περιοχή με βάση τα στοιχεία που συνέλεξαν κατά την παρακολούθηση του προγράμματος.

· Δημιουργία φωτογραφικού λευκώματος μέσα από το οποίο να φαίνεται η ιστορία της περιοχής.

· Εξέταση της δικής τους περιοχής σε σχέση με την περιοχή που επισκέφθηκαν (συνεργασία με τοπικούς φορείς, οργάνωση συνεντεύξεων, συνεργασία με το σύνδεσμο γονέων και κηδεμόνων για συγκέντρωση όσο το δυνατό περισσότερων στοιχείων και ολοκληρωμένη αντιμετώπισή του θέματος).

ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Κατανόηση της σημασίας που έχει το δάσος όχι μόνο για τον άνθρωπο αλλά και για τη διατήρηση και ισορροπία του δασικού οικοσυστήματος

· Παρατήρηση των μεταβολών που έχει υποστεί το δάσος λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης

· Καλλιέργεια κριτικής σκέψης και ελεύθερης έκφρασης των παιδιών

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο.

9:30-11:00 Διήγηση μιας ιστορίας σχετικά με τις ωφέλειες των δασών, συζήτηση με τα παιδιά και συμπλήρωση σχετικού φύλλου εργασίας.

Προβολή διαφανειών για να κατανοήσουν τα παιδιά πως τα δάση παρεμποδίζουν τις καταστροφικές συνέπειες του αέρα και του νερού.

Συζήτηση με τα παιδιά για τη συμπεριφορά των ανθρώπων στο δάσος και οργάνωση ερωτηματολογίου για πιθανές ερωτήσεις που μπορούν τα παιδιά να κάνουν σε δασικό υπάλληλο ο οποίος μετά από συνεννόηση μπορεί να επισκεφθεί το Κέντρο και να συνομιλήσει με τα παιδιά για τα δάση τις ωφέλειες τους και τις καταστροφές που οι άνθρωποι επιφέρουν σ’ αυτά.

11:00-13:00 Επίσκεψη σε επιλεγμένη δασική περιοχή που έχει υποστεί ανθρώπινες παρεμβάσεις.

Σε ειδικό φύλλο εργασίας σημειώνονται οι ανθρώπινες παρεμβάσεις που παρατηρούνται και τα παιδιά διατυπώνουν υποθέσεις για τους λόγους που οδήγησαν στις παρεμβάσεις αυτές.

Σε φύλλο εργασίας που δίνεται στην κάθε ομάδα ζητείται να φτιάξουν το δικό τους δάσος και να το οργανώσουν με τέτοιο τρόπο, ώστε οι ανθρώπινες παρεμβάσεις να μην αλλοιώνουν το περιβάλλον (ανάπτυξη διαχειριστικής πολιτικής για το περιβάλλον).

Σημείωση: Η επίσκεψη στο δάσος μπορεί να αντικατασταθεί με επίσκεψη στο Δασικό Κολλέγιο ή με επίσκεψη σε χώρο παραγωγής κάρβουνου (αυτό μπορεί να γίνει σε συνεννόηση με το δάσκαλο που θα συνοδεύσει την ομάδα στο Κέντρο και σε σχέση με το υπόλοιπο πρόγραμμα που θα παρακολουθήσει η ομάδα).

ΜΟΝΟΗΜΕΡΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΑΣΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ Ε’ ΚΑΙ ΣΤ’

ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία με τα δάση του Τροόδους

· Συνειδητοποίηση της σχέσης βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων

· Εισαγωγή στις επιστημονικές μεθόδους περιγραφής και ανάλυσης της δασικής βλάστησης

· Ανάπτυξη της ικανότητας παρατήρησης σύγκρισης και καταγραφής των παρατηρήσεων και συμπερασμάτων τους

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-11:00 Προβολή βιντεοταινίας για τα δάση του Τροόδους συνοδευόμενη από φύλλα εργασίας και συζήτηση με τους μαθητές για τα δάση η οποία θα απορρέει από τη σχετική ταινία και από τις δικές τους εμπειρίες από επισκέψεις σε δάση.

Παρουσίαση διαφανειών με τις οποίες θα εισάγονται οι μαθητές στα επίπεδα βλάστησης.

Προετοιμασία των μαθητών για την επιτόπια μελέτη που θα ακολουθήσει. Οργάνωση των μαθητών σε ομάδες, παρουσίαση και επεξήγηση των διαφόρων οργάνων που θα χρησιμοποιηθούν στη μελέτη πεδίου.

11:00-1:30 Επιτόπια μελέτη στο δάσος

Οι μαθητές σε ομάδες ορίζουν την περιοχή την οποία πρόκειται να μελετήσουν και σε συγκεκριμένα φύλλα εργασίας σημειώνουν τις παρατηρήσεις τους σε σχέση με τα δέντρα και τη βλάστηση της καθορισμένης από την κάθε ομάδα περιοχής.

Χρήση πλαισίου από τις ομάδες σε μια καθορισμένη περιοχή που οι ίδιοι επιλέγουν. Οι μαθητές παρατηρούν τη βλάστηση η οποία περικλείεται στο συγκεκριμένο πλαίσιο και σε φύλλο εργασίας συμπληρώνουν τις παρατηρήσεις τους για τα είδη της βλάστησης που υπάρχουν στο πλαίσιο τους. Ακολούθως γίνονται μετρήσεις στο πλαίσιο τους που σχετίζονται με την υγρασία του εδάφους, την θερμοκρασία του εδάφους την κλίση και την ηλιοφάνεια της περιοχής τους.

Διερευνάται η σχέση αβιοτικών παραγόντων (υγρασία και θερμοκρασία εδάφους) με τους βιοτικούς παράγοντες (ποικιλία βλάστησης, πυκνότητα βλάστησης).

Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της κάθε ομάδας και συζήτηση για τα αποτελέσματα των παρατηρήσεων τους.

Συζήτηση για τη χρησιμότητα των διαφόρων φυτών (φαρμακευτικές και θεραπευτικές τους ιδιότητες).

Σημείωση: Συστήνεται στους εκπαιδευτικούς να ζητήσουν από τους μαθητές τους να παρατηρήσουν τη διαδρομή που θα ακολουθηθεί μέχρι να φτάσουν στο Κέντρο και να κρατήσουν σημειώσεις σχετικά με τις αλλαγές που παρατηρούνται στη βλάστηση και στο περιβάλλον, ώστε να χρησιμοποιηθούν αυτές οι παρατηρήσεις ως σημεία αναφοράς, σχολιασμού και διερεύνησης κατά την ανάπτυξη του σχετικού προγράμματος στο Κέντρο.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΤΡΟΟΔΟΥΣ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία με τα μονοπάτια της φύσης στο Τρόοδος

· Κατανόησή της σημασίας τους

· Δραστηριοποίησή και συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων για προστασία και διατήρησή τους

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-10:10 Συζήτηση στο Κέντρο για τα μονοπάτια της φύσης.

Προβολή διαφανειών σχετικά με τα μονοπάτια του Τροόδους συζήτηση και συμπλήρωση σχετικών φύλλων εργασίας.

10:10-13:00 Μονοπάτι της φύσης Καληδόνια (το μονοπάτι είναι 2 χιλιόμετρα και για να το περπατήσει κάποιος χρειάζεται 1-2 ώρες).

Από το σημείο εκκίνησης γίνονται βασικές επισημάνσεις για τον τρόπο που θα κινηθούμε στο μονοπάτι. Δίνονται οδηγίες σχετικά με το τι πρέπει να παρατηρήσουν οι μασθητές στο μονοπάτι.

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να εξετάσει το μονοπάτι από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία (χλωρίδα, πανίδα, γεωμορφολογία, συντήρηση μονοπατιού).

Στο τέρμα του μονοπατιού γίνεται παρουσίαση των αποτελεσμάτων της κάθε ομάδας.

Οι μαθητές όπως είναι οργανωμένοι σε ομάδες ετοιμάζουν ένα κατάλογο με οδηγίες προς τους επισκέπτες, σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται σ’ ένα μονοπάτι της φύσης.

Σημείωση Α: Εάν καταστεί δυνατό η επίσκεψη των παιδιών στο μονοπάτι θα γίνει με τη συνοδεία δασονόμου για σκοπούς καλύτερης ενημέρωσης των παιδιών σε θέματα διαχειριστικής πολιτικής των μονοπατιών.

Σημείωση Β: Προτείνεται η ομάδα να έχει μαζί τις φωτογραφικές μηχανές για συγκέντρωση φωτογραφιών από το μονοπάτι που επισκέφτηκαν.

ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Απόκτηση γνώσεων για τις δασικές πυρκαγιές

· Τρόποι πρόληψης και κατάσβεσής τους

· Καλλιέργεια δασικής συνείδησης

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-10:30 Συζήτηση-ενημέρωση σχετικά με τις δασικέςπυρκαγιές

Προβολή εικόνων –διαφανειών σχευικά με τις δασικές πυρκαγιές.

Παρουσίαση χαρτών σχετικά με τη δασική κάλυψη της Κύπρου σε διάφορες χρονικές περιόδους. Διερεύνηση των αιτιών που προκάλεσαν τη μείωση αυτής της κάλυψης.

10:30-12:00 Μελέτη μιας καμένης περιοχής κοντά στο χωριό Λεμίθου

Εξέταση των αιτιών που προκάλεσαν την πυρκαγιά αυτή, πώς μπορεί μια καμένη περιοχή να ξαναζωντανέψει.

Εάν καταστεί δυνατό θα προσκληθεί δασοπυροσβέστης από το Δασικό Κολλέγιο ο οποίος θα μιλήσει ειδικότερα στους μαθητές για τις δασικές πυρκαγιές, για τους τρόπους αντιμετώπισής τους(σε μια τέτοια περίπτωση οι μαθητές μετά από τη σχετική ενημέρωση και ειαισθητοποίησή τους στο θέμα, μπορούν να καταρτίσουν ένα κατάλογο με ερωτήσεις που μπορούν να υποβάλουν στον δασοπυροσβέστη).

12:00-13:00 Επιστροφή στο Κέντρο

Κατασκευή από τις ομάδες διαφωτιστικής αφίσσας για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.

ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΤΡΟΟΔΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία των μαθητών με την πολιτιστική παράδοση των χωριών του Τροόδους

· Διερεύνηση μύθων, θρύλων, παραδόσεων της περιοχής που σχετίζονται με τα δάση

· Συνειδητοποίηση της αξίας που έχουν οι γνώσεις των κατοίκων της υπαίθρου γύρω από το δασικό περιβάλλον

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9:00-9:30 Άφιξη-καλωσόρισμα και ξενάγηση στο Κέντρο

9:30-11:00 Προβολή βιντεοταινιών ή διαφανειών σχετικά με πολιτιστική και ιστορική παράδοση του Τροόδους.

Συνεργασία με τους μαθητές της Σχολής Μιτσή. Ενημέρωση από τους μαθητές της Σχολής σχετικά με διάφορες παραδόσεις και μύθους που υπάρχουν για τα δάση της περιοχής ή για τα δασικά δέντρα (εργασία των μαθητών με συγκεκριμένα φύλλα εργασίας).

Συζήτηση με τους μαθητές για τη σημασία που είχε στο παρελθόν το δάσος για την κάλυψη των βασικών αναγκών του ανθρώπου και για τις γνώσεις των ανθρώπων γύρω από τις ιδιότητες ορισμένων προϊόντων του δάσους.

11:00-13:00 Επίσκεψη στο δάσος.

Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες επισκέπτονται μια δασική περιοχή που βρίσκεται κοντά στην κοινότητα και συλλέγουν κλαδιά, καρπούς, λουλούδια, φύλλα, ορισμένα βότανα κ.λ.π.

Οι μαθητές ακολούθως χωρισμένοι στις ομάδες επισκέπτονται την κοινότητα και συνομιλούν με τους ντόπιους κατοίκους. Δείχνουν στους κατοίκους τα ευρήματα τους από το δάσος και στη συνέχεια καταγράφουν ό,ποιες πληροφορίες τους δοθούν σχετικά με το δάσος και την λαική παράδοση

Σημείωση Α: Η επίσκεψη στην κοινότητα και η συζήτηση με τους κατοίκους της περιοχής μπορεί να αντικατασταθεί με επίσκεψη στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου της Στέγης. Οι μαθητές με συγκεκριμένα φύλλα εργασίας θα συγκεντρώσουν διάφορες πληροφορίες για την εκκλησία και τη σχέση που έχει με το περιβάλλον της περιοχής.

Σημείωση Β: Θα ήταν χρήσιμο (εάν η ομάδα επιλέξει την επίσκεψη στην κοινότητα) να έχει μαζί της φωτογραφική μηχανή, μαγνητοφωνάκι για ηχογράφηση των συνεντεύξεων με τους κατοίκους και βιντεοκάμερα για μαγνητοσκόπηση όλης της δραστηριότητας, η οποία μπορεί να συνεχιστεί και να επεκταθεί στα πλαίσια της σχολικής μονάδας.

ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

Τα προγράμματα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λεμίθου δεν ξεκινούν και δεν ολοκληρώνονται στα πλαίσια της μονοήμερης επίσκεψης των ομάδων στο Κέντρο. Τα προγράμματα αυτά αποσκοπούν στη μεταφορά των ιδεών και της εμπειρίας των εκπαιδευτικών και των μαθητών που συμμετείχαν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα μέσα στη σχολική μονάδα.

Τα προγράμματα μπορούν είτε να συνεχιστούν με επιπλέον δραστηριότητες μέσα στο σχολείο και με την εμπλοκή αν είναι δυνατό του συνόλου των μαθητών και των εκπαιδευτικών ή μπορούν να αποτελέσουν κίνητρο και ερέθισμά για οργάνωση νέων προγραμμάτων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, που θα αφορούν τη δική τους περιοχή.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΟΥΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΠΙΟ ΚΑΤΩ:

· Κατασκευή από τους μαθητές φυτολογίου. Οι μαθητές από την επίσκεψή τους στο δάσος μπορούν να συλλέξουν διάφορα φυσικά αντικείμενα όπως κλαδιά, φύλλα, χώμα φλοιό των δέντρων, τα οποία δεν θα κόψουν αλλά θα μαζέψουν από το έδαφος. Τα υλικά αυτά μπορούν να τα βάλουν σε διαφανή σακουλάκια σημειώνοντας σ’ αυτά το είδος το είδος και το όνομά τους. Στο σχολείο φτιάχνουν το φυτολόγιο αυτό το οποίο συμπληρώνουν και με άλλες πληροφορίες που έχουν συγκεντρώσει για τα φυτά αυτά (μύθους, παραδόσεις, θρύλους, τραγούδια, ποιήματα). Παρόμοιο φυτολόγιο μπορούν να κάνουν και με φυτά που βρίσκονται στο σχολείο τους ή στην περιοχή τους.

· Σχεδιασμός και δημιουργία οδηγού για τη σωστή συμπεριφορά των πολιτών που επισκέπτονται το δάσος. Ο οδηγός αυτός θα είναι αποτέλεσμα των εμπειριών και των παρατηρήσεων της ομάδας που συμμετείχε στο πρόγραμμα.

· Εξέταση άρθρων του ημερήσιου και περιοδικού τύπου σχετικά με τις δασικής πυρκαγιές. Οι μαθητές αφού εξετάσουν λεπτομερώς και προσεγγίσουν κριτικά τα διάφορα κείμενα, μπορούν να ενημερώσουν και τους υπόλοιπους μαθητές για το θέμα των δασικών πυρκαγιών.

· Οργάνωση φωτογραφικής έκθεσης από τη συμμετοχή των μαθητών στο πρόγραμμα με κείμενα και σχόλια των παιδιών από τις εντυπώσεις και εμπειρίες τους.

· Οργάνωση έκθεσης ζωγραφικής, με κεντρικό θέμα το δάσος. Στην έκθεση μπορεί να παρουσιαστεί το δάσος μέσα από διάφορες οπτικές. Μπορεί η έκθεση να πάρει χαρακτήρα διαφωτιστικό, όπου δε θα κυριαρχεί ο λόγος αλλά η εικόνα. Μπορούν να γίνουν αφίσες σχετικά με το δάσος (διατήρηση και προστασία του), κάρτες με κεντρικό θέμα το δάσος, δημιουργία δάσους με τη χρήση διαφόρων υλικών.

· Σχεδιασμός και δημιουργία γραμματοσήμων με θέμα το δασικό οικοσύστημα ( τα παιδιά καλό θα είναι να μελετήσουν διάφορα γραμματόσημα. Να δουν το μέγεθος τη μορφή τους, να εκτιμήσουν την αξία τους). Μπορούν αν είναι δυνατό να καλέσουν κάποιο ειδικό ο οποίος έχει ασχοληθεί επισταμένα με την τέχνη των γραμματοσήμων, ο οποίος θα ενημερώσει καλύτερα τα παιδιά και θα τους βοηθήσει στο να θέσουν τις κατευθυντήριες γραμμές για να φτιάξουν τη δική τους σειρά γραμματοσήμων.

· Οργάνωση περιβαλλοντικής ομάδας στα πλαίσια του σχολείου που θα εμπλέξει παράλληλα και την τοπική κοινωνία. Στην ομάδα αυτή με πρωτεργάτες τα παιδιά θα πρέπει να συμπεριληφθούν γονείς και φορείς από την τοπική κοινότητα. Θα δραστηριοποιούνται κάθε φορά και θα αναλαμβάνουν εκστρατείες διαφώτισης οι οποίες θα αφορούν κάθε φορά συγκεκριμένο πρόβλημα το οποίο απασχολεί τη σχολική μονάδα ή την κοινότητά τους.

· Δημιουργία μονοπατιού της φύσης μέσα στο σχολείο τους. Έχοντας την εμπειρία της επίσκεψης τους σε μονοπάτι της φύσης, μπορούν να κατασκευάσουν το δικό τους μονοπάτι με φυτά και δέντρα της αρεσκείας τους. Η διαχείριση του μονοπατιού και ο τρόπος οργάνωσης θα γίνει από τα ίδια τα παιδιά με την καθοδήγηση του δασκάλου. Μπορούν τα παιδιά να ετοιμάσουν σχετικά ενημερωτικά έντυπα με φωτογραφίες, εικόνες και κείμενα που θα πληροφορούν τους υπόλοιπους μαθητές για το μονοπάτι τους.

ΤΡΙΗΜΕΡΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Τα τριήμερα προγράμματα που αναφέρονται είναι απλά κάποια σχέδια, κάποιοι ενδεικτικοί σχεδιασμοί για τον τρόπο με τον οποίο πρόκειται να λειτουργήσουν τα τριήμερα προγράμματα. Οι εκπαιδευτικοί έχουν την ελευθερία και την ευελιξία σε συνεργασία με τους υπεύθυνους στο Κέντρο να προτείνουν (σύμφωνα με τη δυναμική της ομάδας την οποία πρόκειται να συνοδεύσουν στο Κέντρο), τροποποιήσεις και αλλαγές στα τριήμερα προγράμματα που προτείνονται, ΄ωστε να ανταποκρίνονται στις δικές τους απαιτήσεις και ανάγκες.

Επίσης είναι δυνατό να οργανωθεί ένα τριήμερο πρόγραμμα εκ νέου φτάνει μόνο να υπάρχουν οι συνθήκες για να εφαρμοσθεί. Ιδέες, δραστηριότητες, ενότητες που αναφέρονται στα μονοήμερα προγράμματα και πιθανόν να σας ενδιαφέρουν μπορούν να συμπεριληφθούν σε ένα τριήμερο πρόγραμμα.

Η συνεργασία και η επικοινωνία των εκπαιδευτικών θεωρείται καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχή εφαρμογή των προγραμμάτων.

Οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται να συμμετέχουν μαζί με την ομάδα τους σε τριήμερα προγράμματα, παρακαλούνται όπως επικοινωνήσουν μαζί μας μόλις πάρουν την επιστολή που θα τους σταλεί σχετικά με την ημερομηνία καθορισμού συμμετοχής στο τριήμερο πρόγραμμα, για ρύθμιση και διευθέτηση οποιοδήποτε ζητημάτων αφορούν την οργάνωση των προγραμμάτων και την παραμονή των μαθητών στο Κέντρο.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΡΙΩΝ ΤΡΙΗΜΕΡΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΤΟΧΟΙ

· Γνωριμία των μαθητών με την περιοχή του Τροόδους

· Γνωριμία των μαθητών με τους μύθους και παραδόσεις των χωριών της περιοχής σε σχέση με το δάσος

· Εισαγωγή των μαθητών στην έννοια του δασικού οικοσυστήματος

· Γνωριμία με τα δάση και τη χλωρίδα της περιοχής

· Ανάπτυξη βασικών επιστημονικών μεθόδων μελέτης και έρευνας στο δάσος

· Καλλιέργεια πνεύματος συνεργασίας και ομαδικότητας

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ

9:00-9:30 Άφιξη στο Κέντρο και τακτοποίηση στους κοιτώνες.

9:30-10:00 Ενημέρωση για το πρόγραμμα που πρόκειται να παρακολουθήσουν και υποχρεώσεις των εκπαιδευομένων.

10:30-13:00 Συζήτηση για την περιοχή του Τροόδους και ιδιαίτερη αναφορά στο χωριό της Λεμίθου.

Διερεύνηση και εξέταση πηγών (κείμενα, ταινίες) σχετικά με την περιοχή του Τροόδους. Εργασία με συγκεκριμένα φύλλα εργασίας για συγκέντρωση στοιχείων για την περιοχή του Τροόδους (πολιτισμό, ιστορία, κοινωνία).

Παρουσίαση της περιοχής του Τροόδους από μαθητές της Σχολής Μιτσή.

Συζήτηση με τους μαθητές της Σχολής, για τις διαφορές που παρουσιάζει η περιοχή του Τροόδους σε σχέση με την δική τους περιοχή (δραστηριότητα με συγκεκριμένα φύλλα εργασίας).

Οι μαθητές αφού συγκεντρώσουν διάφορα στοιχεία σχετικά με την περιοχή του Τροόδους, χωρισμένοι σε ομάδες φτιάχνουν το δικό τους πρόγραμμα για τις περιοχές που θα ήθελαν να επισκεφθούν και να εξετάσουν. Ετοιμάζουν κατάλογο ανθρώπων με τους οποίους θα ήθελαν να συνομιλήσουν και η κάθε ομάδα καταρτίζει το δικό της ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις που θα υποβάλει, ανάλογα, στον κάθε αρμόδιο με τον οποίο θα συζητήσει.

13:00-15:30 Γεύμα ξεκούραση

15:30-17:30 Μελέτη πεδίου

Επί τόπου παρατήρηση και μελέτη της κοινότητας. Οι μαθητές πάνω σε ένα ύψωμα παρατηρούν από ψηλά την κοινότητα. Καταγράφουν σε συγκεκριμένο φύλλο εργασίας αυτά τα οποία παρατηρούν. Σχεδιάζουν το χωριό διατυπώνοντας υποθέσεις για την περιοχή και πώς αυτή συνάδει με το φυσικό περιβάλλον.

Ακολουθεί επίσκεψη ανά ομάδες σε διάφορες περιοχές που οι μαθητές επέλεξαν και πραγματοποιούν συνεντεύξεις με τους ανθρώπους τους οποίους ήθελαν να συνομιλήσουν.(Κοινοτάρχη, υπεύθυνο του Δασικού Κολεγίου). Οι συνεντεύξεις αποσκοπούν στη συγκέντρωση στοιχείων και πληροφοριών που αφορούν τις ασχολίες των κατοίκων της περιοχής, μύθους, παραδόσεις, αρχιτεκτονική των σπιτιών, τρόπος κατασκευής τους.

18:00-19:00 Επιστροφή στο Κέντρο και αλληλοενημέρωση των ομάδων για τα αποτελέσματα της εργασίας τους.

Δημιουργία από τους μαθητές ενός τουριστικού οδηγού για το χωριό Λεμίθου και την περιοχή του Τροόδους γενικά.

Σημείωση Οι μαθητές θα ήταν χρήσιμο να έχουν μαζί τους φωτογραφικές μηχανές, μαγνητοφωνάκια συνέντευξης ακόμη και βιντεοκάμερα.

19:00-20:00 Δείπνο

20:00-21:00 Ελεύθερη ώρα ή καλλιτεχνικό πρόγραμμα

21:00 Κατάκλιση

ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΡΑ

7:00-7:30 Εγερτήριο, καθαριότητα

7:30-9:00 Πρόγευμα, ενημέρωση για το πρόγραμμα της μέρας

9:00-10:30 Γνωριμία με το δάσος του Τροόδους. Προβολή σχετικής βιντεοταινίας.

Συζήτηση και δραστηριοποίηση των μαθητών με φύλλα εργασίας.

Χρήση διαφανειών για εισαγωγή των μαθητών στα διάφορα είδη βλάστησης. Ενημέρωση σχετικά με τα είδη βλάστησης που υπάρχουν στο Τρόοδος.

Προετοιμασία των μαθητών για την επιτόπια μελέτη που θα ακολουθήσει. Επεξήγηση του τρόπου εργασίας στη μελέτη πεδίου, επεξήγηση των βασικών οργάνων που θα χρησιμοποιηθούν από τους μαθητές, όπως επίσης και για το ποια πρέπει να είναι η συμπεριφορά τους στο χώρο.

10:00-13:00 Μελέτη πεδίου

Οι μαθητές αναφέρουν τις πρώτες τους εντυπώσεις από το δάσος. Σχολιάζουν τι βλέπουν, τι ακούνε τι μυρίζονται.

Παιχνίδι: Παράθυρο στη γη (έχει σχέση με την κινητοποίηση των αισθήσεων).

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και οργανώνεται η επιτόπια μελέτη για τη λήψη μετρήσεων της θερμοκρασίας του εδάφους, της ταχύτητας του ανέμου, της υγρασίας του εδάφους, της ηλιοφάνειας. Διερευνάται η σχέση των βιοτικών με τους αβιοτικούς παράγοντες.

Οι μαθητές με τη χρήση πλαισίου προσπαθούν να εξετάσουν τη χλωρίδα της περιοχής, να αναγνωρίσουν τα διάφορα είδη βλάστησης (φύλλα, διάταξη. νεύρωση).

Συζήτηση των παρατηρήσεων και των αποτελεσμάτων στις οποίες η κάθε ομάδα έχει καταλήξει και διατύπωση συμπερασμάτων.

13:00-15:30 Γεύμα-ξεκούραση

15:30-17:00 Προετοιμασία επίσκεψης στην κοινότητα για συλλογή από τα παιδιά πληροφοριών που να συνδέουν την παράδοση με τη χλωρίδα της περιοχής (συλλογή θρύλων, παραμυθιών, συνταγών, τραγουδιών σχετικά με τη χλωρίδα της περιοχής).

17:00-18:00 Επιστροφή στο Κέντρο και συζήτηση με τα παιδιά για τις πληροφορίες που συνέλεξαν.

Κατασκευή οδηγού χλωρίδας. Οι μαθητές από την πρωινή τους επίσκεψη στο δάσος συλλέγουν φύλλα, κλαδιά ή ό,τιδηποτε άλλο σχετίζεται με τη χλωρίδα της περιοχής. ΔΕΝ ΚΟΒΟΥΝ ΦΥΛΛΑ, Η ΚΛΑΔΙΑ ΑΛΛΑ ΣΥΛΛΕΓΟΥΝ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΚΑΙ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ. Στη δεξιά πλευρά του τετραδίου οι μαθητές κολλούν ότι σχετικό έχουν μαζέψει από το δάσος και στην αριστερή σημειώνουν ότι πληροφορίες έχουν συγκεντρώσει από τις πηγές που μελέτησαν ή από τις διάφορες συνεντεύξεις που πήραν από τις επισκέψεις τους στην περιοχή.

19:00-20:00 Δείπνο

20:00-21:00 Ελεύθερη ώρα-καλλιτεχνικό πρόγραμμα

21:00 Κατάκλιση

ΤΡΙΤΗ ΜΕΡΑ

7:00-7:30 Εγερτήριο-καθαριότητα

7:30-9:00 Πρόγευμα, ενημέρωση για το πρόγραμμα της μέρας

9:00-10:00 Το δάσος και οι ωφέλειες του.

Συζήτηση για τη σπουδαιότητα του δάσους, ως πηγή ζωής για τον άνθρωπο και για τη φύση γενικότερα.

Προβολή διαφανειών και συμπλήρωση φύλλων εργασίας.

10:30-12:00 Αναχώρηση από το Κέντρο και επίσκεψη σε χώρους που δείχνουν τη χρησιμότητα των δασών (αγγειοπλαστείο στο Φοινί ή σε χώρο παραγωγής ζιβανίας, ή σε χώρο παραγωγής κάρβουνου).

ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία των μαθητών με τα δάση και την περιοχή του Τροόδους

· Γνωριμία των μαθητών με τη χλωρίδα της περιοχής και σύνδεσή της με την παράδοση του τόπου

· Συνειδητοποίηση της ανάγκης για ορθολογική και συνετή δράση των ανθρώπων στο περιβάλλον

· Κατανόηση των συνεπειών που έχει για τον άνθρωπο η αλόγιστη δράση του στο περιβάλλον

· Καλλιέργεια δημιουργικής έκφρασης και κριτικής σκέψης των παιδιών

· Ανάπτυξη πνεύματος και συνεργασίας

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ

9:00-9:30 Άφιξη στο Κέντρο και τακτοποίηση στους κοιτώνες

9:30-10:00 Ενημέρωση για το πρόγραμμα, ξενάγηση και υποχρεώσεις των εκπιδευομένων.

10:00-13:00 Μια κοινότητα της Κύπρου η Λεμίθου (η φυσιογνωμία, το περιβάλλον και οι άνθρωποι της).

Προβολή βιντεοταινίας και διαφανειών σχετικά με την περιοχή του Τροόδους.

Συνεργασία με τους μαθητές της Εμπορικής Σχολής Μιτσή, οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν την ομάδα που συμμετέχει στο πρόγραμμα, να συγκεντρώσει στοιχεία, ιστορικά, πολιτιστικά, κοινωνικά για την περιοχή.

Συζητούν οι δύο ομάδες μαθητών μεταξύ τους και σε φύλλα εργασίας καταγράφουν τις διαφορές που έχει το δικό τους σχολείο σε σχέση με την Εμπορική Σχολή Μιτσή (παρατηρούν το σχολείο εσωτερικά και εξωτερικά συγκεντρώνουν πληροφορίες για την ιστορία του, παρατηρούν το φυσικό περιβάλλον της περιοχής).

13:00-15:30 Γεύμα ξεκούραση

15:30-16:30 Προετοιμασία επίσκεψης των παιδιών σε διάφορα σημεία της περιοχής του Τροόδους και επέξηγηση στα παιδιά του τρόπου με τον οποίο θα εργαστούν.

16:30-18:00 Παρατήρηση της περιοχής και καταγραφή των ανθρώπινων παρεμβάσεων που παρατηρούνται στις περιοχές μελέτης.

Συζήτηση με τους μαθητές και διερεύνηση των λόγων για τους οποίους παρατηρούνται οι ανθρώπινες αυτές παρεμβάσεις στην περιοχή και διατύπωση υποθέσεων για το πώς θα μπορούσαν να μειωθούν αυτές καθώς και ποιες αλλαγές θα μπορούσαν να γίνουν για να βελτιωθεί η εικόνα της περιοχής.

Οι μαθητές χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα επισκέπτεται το χωριό και η άλλη ομάδα επισκέπτεται το δάσος. Σημειώνουν σε φύλλα εργασίας τις ανθρώπινες παρεμβάσεις που υπάρχουν στην περιοχή εξέτασης τους. Αφού κάνουν τις παρατηρήσεις τους οργανώνουν ένα ερωτηματολόγιο το οποίο μπορούν να χρησιμοποιήσουν κατά την πραγματοποίηση συνεντεύξεων με τον κοινοτάρχη ή κάποιο δασικό υπάλληλο.

18:00-19:00 Επιστροφή στο Κέντρο και συζήτηση με τα παιδιά για τα αποτελέσματα των παρατηρήσεων τους.

Προβολή μουσικού φιλμ: Σε χρόνια 100. Ακολουθεί συζήτηση με τα παιδιά σχετικά με τις συνέπειες των ανθρώπινων παρεμβάσεων στο περιβάλλον. Δραστηριοποίηση των μαθητών με φύλλα εργασίας σχετικά με το μουσικό φιλμ που είδαν.

19:00-20:00 Δείπνο

20:00-21:00 Συζήτηση με τα παιδιά σχετικά με τα είδη ρύπανσης του περιβάλλοντος.

Προβολή σχετικών γελοιγραφιών.

Κατασκευή από τους μαθητές της δικής τους γελοιογραφίας, που να θίγει κάποιο περιβαλλοντικό πρόβλημα.

21:00 Κατάκλιση

ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΡΑ

7:00-7:30 Εγερτήριο καθαριότητα.

7:30-9:00 Πρόγευμα και ενημέρωση για το πρόγραμμα της μέρας.

9:00-11:00 Γνωριμία με τα δάση της Κύπρου

Προβολή σχετικής βιντεοταινίας. Συμπλήρωση φύλλων εργασίας και γνωριμία με τα βασικά δασικά δέντρα που συναντώνται στην περιοχή του Τροόδους (Τραχεία Πέυκη, Μαντόπευκος).

Ενημέρωση για τη χλωρίδα του Τροόδους. Εισαγωγγή στα διάφορα επίπεδα βλάστησης. Χρήση φύλλων εργασίας.

Προβολή διαφανειών σχετικών με τα κύρια είδη φυτων που συναντώνται στο Τρόοδος.

Προετοιμασία για την επιτόπια μελέτη που πρόκειται να ακολουθήσει. Επεξήγηση του τρόπου εργασίας των μαθητών σε ομάδες, ενημέρωση των μαθητών για τη χρήση των διαφόρων οργάνων που θα χρησιμοποιηθούν στη μελέτη πεδίου, οργάνωση των ομάδων και καθορισμός καθηκόντων και υπευθυνοτήτων.

11:00-13:30 Μελέτη πεδίου

Παρατήρηση των διαφόρων οργανισμών που υπάρχουν στο δάσος. Κατανόηση της έννοιας του δασικού οικοσυστήματος.

Γνωριμία μ’ ένα δέντρο Η κάθε ομάδα υιοθετεί ένα δέντρο, το παρατηρεί λεπτομερώς και καταγράφει σε φύλλα εργασίας διάφορες πληροφορίες σχετικές μ’ αυτό (υπολογισμός ύψους, ηλικίας, βλάστησης που υπάρχει κοντά σ’ αυτό, έντομα, φύλλα).

Χρήση πλαισίου και εξέταση της χλωρίδας που υπάρχει σε μια περιοχή που επιλέγουν οι ομάδες.

Αναγνώριση βασικών φυτών με τη χρήση εικόνων.

Λήψη μετρήσεων που αφορούν την υγρασία εδάφους, τη θερμοκρασία του εδάφους, την κλίση του εδάφους, την ηλιοφάνεια (σύγκριση βιοτικών-αβιοτικών παραγόντων).

Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της κάθε ομάδας και συζήτηση.

14:00-16:30 Γεύμα, ξεκούραση

16:30-19:00 Δημιουργικό δράμα: Το δάσος (τα παιδιά μέσα από όλα όσα παρατήρησαν κατά την επιτόπια μελέτη τους στο δάσος, αλλά και από όσα ειπώθηκαν από τις συζητήσεις στο Κέντρο, καλούνται να φτίαξουν το δικό τους θεατρικό για το δάσος (να φτιάξουν κείμενα, σκηνικά με απλά υλικά, να χρησιμοποιήσουν κινήσεις και εκφραστικότητα στη δραματοποίησή τους).

19:00-20:00 Δείπνο

20:00-21:00 Ελεύθερη ώρα ή καλλιτεχνικό πρόγραμμα.

21:00 Κατάκλιση

ΤΡΙΤΗ ΜΕΡΑ

7:00-7:30 Εγερτήριο-Καθαριότητα.

7:30-9:00 Πρόγευμα, ενημέρωση για το πρόγραμμα της μέρας.

9:00-12:00 Δασικές πυρκαγιές

Βιντεοταινία για τις δασικές πυρκαγίες.

Συζήτηση για τα αίτια και τις συνέπειες από τις δασικές πυρκαγιές-συμπλήρωση φύλλων εργασίας.

Κατασκευή αφίσσας σχετικής με την προστασία των δασών.

12:00-12:30 Ετοιμασία της ομάδας για αναχώρηση από το Κέντρο.

ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΤΟΧΟΙ:

· Γνωριμία με την κονότητα της Λεμίθου και ευρύτερα με την περιοχή του Τροόδους

· Ανάπτυξη της ικανότητας αξιολόγησης των περιβαλλοντικών προβλημάτων

· Άσκηση στην αναζήτηση λύσεων και στη λήψη αποφάσεων για τη διατήρηση και προστασία των δασών

· Γνωριμία με τα δασικά μονοπάτια και κατανόηση της σημασίας τους

· Κίνδυνοι που απειλούν τα δάση και συνέπειες από την καταστροφή τους

· Γνωριμία με τη χλωρίδα του Τροόδους και σύνδεσή της με τη λαογραφία και την παράδοση

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ

9:00-9:30 Άφιξη και τακτοποίηση στο Κέντρο

9:30-10:30 Ενημέρωση για το πρόγραμμα, ξενάγηση στο Κέντρο, αναφορά στα καθήκοντα και υποχρεώσεις των εκπαιδευομένων.

Συζήτηση με τους μαθητές για τις δικές τους εμπειρίες από επισκέψεις σε δασικές περιοχές.

Συνεργασία με τους μαθητές της Σχολής Μιτσή αναφορικά με το ποιες περιοχές και με ποιους ανθρώπους θα μπορούσαν να συνομιλήσουν για να συλλέξουν περισσότερα στοιχεία για την περιοχή του Τροόδους.

10:30-13:00 Χωρισμός των μαθητών σε ομάδες και προετοιμασία τους για επίσκεψη και συγκέντρωση στοιχείων από διαφορετικές περιοχές εξέτασης (οι μαθητές φτιάχνουν πλάνο σχετικά με το ποια στοιχεία θέλουν να συγκεντρώσουν από τους χώρους επίσκεψης τους).

Μία ομάδα παιδιών μπορεί να οργανώσει συνέντευξη με το διευθυντή του σχολείου.

Σύγκριση του δικού τους σχολείου εξωτερικά και εσωτερικά (ιστορία, πολιτισμός, παράδοση, περιβάλλον).

Άλλη ομάδα παιδιών μπορεί να κάνει περιήγηση στο χωρίο. Παρατήρηση και καταγραφή όλων των στοιχείων που βλέπουν αναφορικά με το χωριό (φυσικό περιβάλλον, πολιτισμός, άνθρωποι και οι ασχολίες τους).

Η Τρίτη ομάδα μπορεί να παρατηρήσει τις ανθρώπινες παρεμβάσεις στην περιοχή. Να καταγράψει τις ανθρώπινες παρεμβάσεις και τα διάφορα είδη ρύπανσης που μπορεί να προκαλούνται σε σχέση μ’ αυτές και να κάνουν τις σχετικές με την περιοχή τους συγκρίσεις.

13:00-15:30 Γεύμα-ξεκούραση

15:30-17:00 Δραστηριοποίηση των μαθητών στο Κέντρο.

Οργάνωση των στοιχείων που η κάθε ομάδα συγκέντρωσε από τις συνεντεύξεις και τις παρατηρήσεις που έκανε από τις περιοχές μελέτης.

Χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οργάνωση των στοιχείων που η κάθε ομάδα συγκέντρωσε από τις συνεντεύξεις και παρατηρήσεις της σε ένα βιβιλιαράκι το οποίο θα αποτελείται από κείμενο, εικόνες, φωτογραφίες και ζωγραφιές των παιδιών. Η κάθε ομάδα θα παρουσιάσει τη δική της εργασία και στο τέλος όλες οι ομάδες με τα κείμενα τους θα φτιάξουν ένα πληροφοριακό-ενημερωτικό έντυπο για την περιοχή του Τροόδους.

17:00-18:00 Συζήτηση σχετικά με τις παρατηρήσεις των παιδιών για τις ανθρώπινες παρεμβάσεις που διέγνωσαν στην περιοχή.

Συνέπειες των ανθρώπινων παρεμβάσεων και προβολή βιντεοταινίας για τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Γη: ένας εύθραστος πλανήτης.

19:00-20:00 Δείπνο

20:00-21:00 Ελεύθερη ώρα ή Καλλιτεχνικό πρόγραμμα

21:00 Κατάκλιση

ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΡΑ

7:00-7:30 Εγερτήριο-καθαριότητα

7:30-9:00 Πρόγευμα, ενημέρωση για το πρόγραμμα της μέρας.

9:00-11:00 Τα δάση κινδυνεύουν: Επείγουσες ενέργειες

Οι μαθητές σ’ ένα χαρτί σημειώνουν τις κύριες αιτίες υποβάθμισης των δασών (πυρκαγιές, υπερβόσκηση, υλοτομήσεις, ξηρασία) και τις συνέπειες αυτών (διάβρωση, εξαφάνιση ειδών, πλημμύρες).

Ακολουθεί συζήτηση η οποία συνοδεύεται με προβολή σχετικών διαφανειών και συμπλήρωση φύλλων εργασίας (εάν καταστεί δυνατό θα κληθεί δασονόμος ή μπορεί να οργανωθεί επίσκεψη των μαθητών στο Δασικό Κολλέγιο για συγκέντρωση περισσότερων στοιχείων σχετικά με το θέμα το οποίο εξετάζουν.

11:00-13:00 Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να εξετάσει συγκεκριμένα προβλήματα. Αν μια ομάδα έχει επιλέξει τη ρίψη απορριμμάτων οι μαθητές μπορούν να παρατηρήσουν μια τέτοια περιοχή που έχει πρόβλημα (αντίστοιχα εξετάζονται και τα άλλα προβλήματα τα οποία διερευνώνται από κάθε ομάδα ξεχωριστά).

13:00-15:30 Γεύμα-ξεκούραση

15:30-16:30 Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της κάθε ομάδας.

Συζήτηση και αναφορά στις ωφέλειες των δασών.

16:30-18:00 Οργάνωση εκστρατείας από τους μαθητές για ευαισθητοποίηση του κοινού (κατασκευή αφισσών, ενημερωτικού υλικού, καθορισμός στρατηγικών για την προστασία των δασών).

Επικέντρωση των μαθητών στα κύρια δασικά δέντρα (συγκέντρωση πηροφοριών, σύνδεση των κυπριακών δασών με την παράδοση, συντονισμός ενεργειών και συγγραφή επιστολών για αποστολή σε αρμόδιους φορείς που μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση των θέσεων των παιδιών και στη στήριξη της προσπάθειας τους).

18:00-19:00 Δείπνο-ξεκούραση

20:00-21:00 Ελεύθερη ώρα ή καλλιτεχνικό πρόγραμμα

21:00 κατάκλιση

ΤΡΙΤΗ ΜΕΡΑ

7:00-7:30 Εγερτήριο, καθαριότητα

7:30-9:00 Πρόγευμα, ενημέρωση για το πρόγραμμα της μέρας.

9:00-10:30 Η πολιτιστική κληρονομιά του Τροόδους

Προβολή βιντεοταινίας: Οι εννία εκκλησιές του Τροόδους.

Συζήτηση και ενασχόληση των παιδιών με συγκεκριμένα φύλλα εργασίας.

11:00-12:30 Επίσκεψη στις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου της Στέγης και της Παναγίας της Ποδίθου.

Σύγκριση των δύο εκκλησιών, σχέση τους με το φυσικό περιβάλλον (τρόπος κατασκευής της στέγης).

Χρήση θρησκευτικών κειμένων και σύνδεσή τους με το περιβάλλον.

Σημείωση: Τα Τριήμερα προγράμματα που αναπτύσσονται πιο πάνω δεν απευθύνονται σε συγκεκριμένες ηλικίες και επίπεδα. Αναφέρονται ως παραδείγματα, ενδεικτικά του τύπου των τριήμερων προγραμμάτων που μπορούν να οργανωθούν στο Κέντρο.

Η τελική μορφή που θα πάρει ένα τριήμερο πρόγραμμα εξαρτάται από την ομάδα που θα το παρακολουθήσει, γι’ αυτό ακριβώς και τα προγράμματα θα διαμορφώνονται ανάλογα κάθε φορά μετά από συνεννόηση και επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς που θα εμπλακούν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα και σε σχέση με την ομάδα που θα το παρακολουθήσει.