International Day for the Elimination of Violence against Women 25 November

25 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

 

 

 

 

 

• Η έρευνα αποκάλυψε, μέσα από το λόγο των επαγγελματιών, το λόγο των ΜΚΔ και του Ημερήσιου Τύπου όψεις οπισθοδρόμησης στην πορεία των γυναικών προς την ισότητα, την αυτοτέλεια, την αυτονομία, την πρόοδο και την προσωπική ευημερία, προς μια οικογενειακή ζωή ή/και διαπροσωπικές έμφυλες σχέσεις με λιγότερη βία.  
• Ο ρόλος της πατριαρχίας επιβεβαιώνεται ως ο πλέον κρίσιμος παράγοντας. Μάλιστα, η ανδρική κυριαρχία αναδεικνύεται ως παραδειγματική μορφή της συμβολικής βίας. Η πατριαρχία διατρέχει οριζόντια τις σχετικές προσλήψεις. Τα στενά συναρτημένα με την πατριαρχία στερεότυπα για το φύλο είναι βαθιά ριζωμένα στη συλλογική συνείδηση και υπαγορεύουν στάσεις, συμπεριφορές και πρακτικές.
• Όσο και αν προκύπτουν γυναικείοι χαρακτήρες, πρακτικές και συμπεριφορές που διαταράσσουν την ηγεμονική κανονικότητα, δεν μπορούν να διαταράξουν τις κυρίαρχες, κατά βάση, ανδροκεντρικά οριζόμενες έμφυλες νόρμες και οι πατριαρχικές δομές φαίνεται ότι έχουν την ικανότητα είτε να σιγούν, είτε να απορροφούν και να ενσωματώνουν τις όποιες εναλλακτικές αναγνώσεις.
• Οι διαδοχικές κρίσεις (οικονομική, ανθρωπιστική και υγειονομική) έπληξαν τις χειραφετητικές πρακτικές εντός και εκτός του οίκου και παρεμπόδισαν την αυτοτελή και ανεξάρτητη έξοδο της γυναίκας από το σπίτι.
• Η ιστορική υποτέλεια των γυναικών στους άνδρες εμφανίζεται ως ένα κυρίαρχο πλαίσιο που ενθαρρύνει και διαιωνίζει την επικυριαρχία των ανδρών στις γυναίκες ακόμη και σήμερα στη χώρα μας. Οι γυναίκες θεωρείται πως ακόμη κατέχουν λιγότερη κοινωνική δύναμη συγκριτικά με τους άνδρες και συνεκδοχικά κατέχουν λιγότερα μέσα για την αντιμετώπιση της ανδρικής συζυγικής/συντροφικής βίας. Οι άνδρες που φέρουν πατριαρχικές απόψεις εμφανίζονται ως περισσότερο πιθανοί κακοποιητικοί δράστες εναντίον των γυναικών συντρόφων τους, ιδιαίτερα με τη χρήση «εξαναγκαστικών» πρακτικών ελέγχου, που στοχεύουν στην απομόνωση των γυναικών από διάφορα κοινωνικά υποστηρικτικά πλαίσια.
• Το χαρακτηριστικό που προβλέπει με μεγαλύτερη ακρίβεια την άσκηση βίας εντός του οικογενειακού πλαισίου είναι η κανονικοποίηση της βίας ως μέσο έκφρασης και ο ενστερνισμός του προτύπου του άνδρα – κυρίαρχου σε μια ανισότιμη συντροφική σχέση.
• Ένας από τους βασικότερους παράγοντες που συνδέεται με την χρήση βίας στις σχέσεις μεταξύ συντρόφων είναι η γενικά αποδεκτή ιεραρχική κατανομή των έμφυλων ρόλων, ή αλλιώς οι νόρμες που καθιστούν την κοινωνική θέση των ανδρών ως πλεονεκτικότερη έναντι των γυναικών. Κατά δεύτερο λόγο, σημαντική αναδείχθηκε η παράμετρος της κοινωνικά κατασκευασμένης ενοχοποίησης ή αυτο-ενοχοποίησης του θύματος (victim blaming) και της επίσης κοινωνικά κατασκευασμένης ανοχής και προβολής νομιμοποιητικών λόγων δικαιολόγησης ή ανοχής της βίας για το δράστη.   
• Ως προς τη φαινομενολογία της ενδο-οικογενειακής βίας, καταδεικνύεται η συχνότητα, η συστηματικότητα και η πολυπλοκότητα της κακοποίησης των γυναικών εντός του «οίκου». Από τη μια πλευρά, παρατηρείται μια πληθώρα βίαιων συμπεριφορών (όπως η σωματική βία, ο εξαναγκασμός σε σεξουαλική επαφή, η λεκτική επιθετικότητα, η συναισθηματική και ψυχολογική κακοποίηση, η οικονομική αποστέρηση και κοινωνική απομόνωση). Από την άλλη πλευρά, αυτή η πολυμορφία άσκησης βίας πραγματικά φάνηκε πως αποτελεί ένα μέσο άσκησης κοινωνικού ελέγχου στις γυναίκες με σημαντικές συνέπειες στη σωματική και ψυχική τους υγεία, στην κοινωνική και επαγγελματική τους λειτουργικότητα, αλλά και τη δομικά προσδιορισμένη ενίσχυση των ανισοτήτων και διακρίσεων βάσει φύλου καθώς και στο διαστρεβλωμένο προσδιορισμό του κοινωνικού τους ρόλου κυρίως σε σχέση με την αναπαραγωγική διαδικασία και τη μητρική φροντίδα. Σημαντική ήταν και η ψυχοκοινωνική πρόσληψη του φαινομένου που επικεντρώνεται στους παράγοντες που αφορούν στα ατομικά χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές των δραστών, αλλά και στην κοινωνική δυναμική που διαμορφώνουν τις συμπεριφορές αυτές.
• Ως προς τα ατομικά χαρακτηριστικά δραστών και θυμάτων, οι σχετικές προσλήψεις εκφεύγουν των διαπιστώσεων περί χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού και εκπαιδευτικού προφίλ δραστών και θυμάτων καθώς κοινή είναι η διαπίστωση ότι η βία δεν γνωρίζει κοινωνικά σύνορα ενώ η οικονομική δυσπραγία αναφέρεται συχνά ως καταλύτης στην άσκηση βίας από τους δράστες και στην ανοχή της βίας από τις γυναίκες θύματα.
• Ως προς την αιτιολογία όμως της ενδοοικογενειακής βίας και της βίας μεταξύ των συντρόφων, αναδύθηκαν προσλήψεις που προσιδιάζουν στις ατομικές προσεγγίσεις, κατά τις οποίες η βία ερμηνεύεται βάσει συγκεκριμένων κοινωνιο-δημογραφικών παραγόντων (π.χ. φύλο, καταγωγή, εθνικότητα, θρησκεία, εκπαίδευση, απασχόληση, εισόδημα, κοινωνικοοικονομική θέση, ηλικία κ.λπ.), χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, (ενδεικτικά, αυτοεκτίμηση, αυτοέλεγχος, καχυποψία, κτητικότητα κ.ά.), καθώς και θεμάτων που άπτονται της προσωπικής ιστορίας τόσο του δράστη όσο και του θύματος (π.χ. έκθεση στη βία σε μικρή ηλικία, παραβατικότητα, διανοητική ασθένεια, κ.ά.). Στις προσλήψεις αυτές κυρίαρχο είναι το ψυχιατρικό μοντέλο, το οποίο επικεντρώνεται σε παραμέτρους όπως η ψυχοπαθολογική προσωπικότητα, η ψυχική ασθένεια, η χρήση αλκοόλ και άλλων τοξικών ουσιών, η πνευματική διαταραχή, οι διαφόρων ειδών μειονεξίες κ.λπ. Ψυχικές διαταραχές όπως π.χ. η διαταραχή προσωπικότητας, και η κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ αποτελούν χαρακτηριστικά που συνδέονται τόσο με την εκδήλωση βίας μέσα στην οικογένεια όσο και με βίωμα κακοποίησης στο παρελθόν.
• Οι επαγγελματίες φαίνεται να συμφωνούν στο ότι η θυματοποίηση σε νεαρή ηλικία συγκαταλέγεται στους παράγοντες που προβλέπουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς στην οικογένεια σε μεγαλύτερη ηλικία. Στη βάση της αντίληψης περί κοινωνικής μάθησης και διαγενεακής μεταφοράς της βίας, βασικό ρόλο στην ερμηνεία της βίαιης συμπεριφοράς υποδεικνύεται πως διαδραματίζουν η οικογένεια και τα γονικά πρότυπα. Ο δράστης μαθαίνει να συμπεριφέρεται βίαια, είτε ως θύμα είτε ως μάρτυρας σκηνών βίας κυρίως στην οικογένεια προέλευσής του. Έτσι, η επιθετικότητα λειτουργεί ως μέσο επίλυσης των συγκρούσεων και ελέγχου της συμπεριφοράς των άλλων, όπως επίσης και ως ηθικός και κοινωνικός δικαιολογητικός μηχανισμός για την καταχρηστική συμπεριφορά του.
• Έμφαση επίσης τέθηκε στους κοινωνικούς και δομικούς παράγοντες, όπως είναι οι έμφυλες ανισότητες και ασυμμετρίες, οι πατριαρχικές δομές της κοινωνίας και η άνιση επιβολή δύναμης και εξουσίας. Συχνά αναφέρθηκε ότι οι εκάστοτε κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες και ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούν και διαπλέκονται συμβάλλουν στη γένεση και τη συντήρηση της βίαιης συμπεριφοράς. Στο εν λόγω πεδίο αναδείχθηκαν παράγοντες όπως είναι η ανταποκρισιμότητα του συστήματος απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, οι κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες αναφορικά με τους έμφυλους ρόλους, ο σεξισμός, τα έμφυλα στερεότυπα, οι σχέσεις γονέων-παιδιών, το σύστημα πρόνοιας, οι οικονομικές ανισότητες, η κοινωνική αποδοχή της ενδο-οικογενειακής βίας, η παρουσίαση της βίας στα ΜΜΕ.
• Η διά του Τύπου κοινωνική κατασκευή της πραγματικότητας της ενδοοικογενειακής βίας δεν αφίσταται των παραπάνω αναφερόμενων. Όπως διαπιστώνεται κάθε εφημερίδα έχει την δική της οργανωτική δομή και ιδεολογία και με βάση τα οποία προσεγγίζεται η είδηση. Τα δημοσιεύματα σχεδόν πάντα αναφέρονται στην εγκυρότητα των πληροφοριών που παρέχουν, συχνά δε επικαλούνται τη συνδρομή μιας αυθεντίας (συνήθως της αστυνομίας) ή/και ενός/μιας ειδικού, με τεκμηριωμένη γνώση και γνώμη επί του εξεταζόμενου θέματος και η οποία εκφράζεται μέσω μιας συνέντευξης, ενός σχολίου, μιας γραπτής άποψης. Συχνά τα δημοσιεύματα αναπαράγουν επίσημα στατιστικά δεδομένα τα οποία παρατίθενται για να τονίσουν τη σπουδαιότητα του θέματος.
• Εξαίρεση αποτελούν τα δημοσιεύματα χωρίς κριτική επισκόπηση των συμβάντων και την παρουσίασή τους ως ειδήσεων εντυπωσιασμού. Τέλος, η θεματολογία όλων των εφημερίδων σχετικά με το θέμα που μας απασχολεί, πηγάζει πράγματι από την κοινωνική πραγματικότητα, από τους ρυθμούς της εποχής, τις ανάγκες, τα τεκταινόμενα της κάθε χρονικής στιγμής. Και είναι ελάχιστα! Ο ελληνικός Τύπος που εξετάστηκε δεν θεωρούσε το θέμα ως θέμα βασικής προτεραιότητας παρά μόνο μετά το έτος 2020 λόγω του «θορύβου» που δημιουργήθηκε από σχετικές κυβερνητικές καμπάνιες. Τα σύμβολα και οι στερεοτυπικές απεικονίσεις που προβάλλονται από τα έντυπα που αναλύθηκαν ενδυναμώνουν τις ισχύουσες προκαταλήψεις για το φύλο.
• Μάλιστα, οι αναπαραστάσεις του γυναικείου φύλου, όπως διαμορφώνονται μέσα από τον κοινωνικό και ιδεολογικό μηχανισμό του Τύπου που εξετάστηκε πράγματι επιδρούν στην αναπαραγωγή και στην δι’ αυτής διατήρηση των παραδοσιακών δομών της πατριαρχικής μας κοινωνίας. Επιπρόσθετα, οι διάφορες ρυθμίσεις τόσο σε διεθνές και ευρωπαϊκό όσο και εθνικό επίπεδο δεν έχουν πετύχει να ανατρέψουν τα υφιστάμενα έμφυλα στερεότυπα. Αντίθετα στην πλειοψηφία τους τα δημοσιεύματα παρουσιάζουν τους άνδρες δράστες και τις γυναίκες θύματα με τρόπους που εδραιώνουν την ανισότητα των φύλων.
• Όπως διαπιστώθηκε στην πλειονότητά τους τα έντυπα που εξετάστηκαν αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα χωρίς να αναδεικνύουν το ζήτημα της έμφυλης βίας σφαιρικά. Η σωματική βία είναι η κυρίαρχη μορφή βίας που περιγράφεται στην ειδησεογραφία και οι ανθρωποκτονίες αν και καταγράφονται διαφοροποιήσεις μεταξύ διαφορετικών εφημερίδων. Όπως καταδείχθηκε, ο Τύπος τείνει να επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα θέματα έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας τα οποία στοχεύουν στην ενεργοποίηση συναισθηματικών αντιδράσεων εκ μέρους του αναγνωστικού κοινού ενώ το ζήτημα της αναπαραγωγής σεξιστικών προτύπων αποτελεί μείζον θέμα υπό διερεύνηση. Και στην παρούσα μελέτη καταδείχθηκε το ότι οι ειδήσεις αναπαράγουν ποικιλία προκαταλήψεων που προκαθορίζουν τις πεποιθήσεις των ατόμων για τις γυναίκες.
• Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σε γενικές γραμμές κατά την υπό διερεύνηση περίοδο ο Τύπος χαρακτηρίζεται από «σιωπή» καθώς ή ειδησεογραφία για το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών στην Ελλάδα είναι πενιχρή με σπάνιες εξάρσεις και κατά κανόνα επεισοδιακή/επεισοδική κάλυψη με έντονα στοιχεία δραματοποίησης. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν αναφορές που ενεργοποιούν το συλλογικό ασυνείδητο προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης του φαινομένου ως «έκτακτου», «μη αναμενόμενου» και «σπάνιου». Αυτές οι «ιδιότητες» μετατοπίζουν το φαινόμενο από την κοινωνική πραγματικότητα στη σφαίρα του φαντασιακού, ή διαφορετικά, από το ρεαλιστικό στο μεταφυσικό. Έτσι, μέσα από συχνές επικλήσεις στο θείο ή στον μύθο το φαινόμενο «εξορκίζεται» ή/και «εξοστρακίζεται» από την τρέχουσα κοινωνική πραγματικότητα, ως «εξωκόσμιο» ή «εξωπραγματικό».
• Η έρευνα στο σύνολό της κατέδειξε τρόπους και μηχανισμούς συγκάλυψης  - κυρίως μέσω της σιωπής  - όψεων του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών στην Ελλάδα σήμερα. Κατέδειξε επίσης διαδικασίες και μηχανισμούς παραγωγής και αναπαραγωγής σχετικών μύθων που σχετίζονται με δράστες και θύματα, τόπους και χώρους εμφάνισης και διαιώνισης του φαινομένου αλλά και το πλέγμα παραστάσεων, αναπαραστάσεων, πεποιθήσεων και στερεοτύπων που περιβάλλουν το φαινόμενο και παρεμποδίζουν την αποτελεσματική αντιμετώπιση ή/και διαχείρισή του.

 

 

Για περισσότερα

https://www.kethi.gr/ereunes-meletes

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η πανευρωπαϊκή έρευνα της EUROSTAT υπό τον τίτλο “EU Survey on gender-based violence against women and other forms of inter-personal violence (EU-GBV)” υλοποιήθηκε από το ΕΚΚΕ κατά την περίοδο Ιανουαρίου 2021 - Απριλίου 2023     

                                      σε 11.557 γυναίκες ηλικίας 18-74 ετών πανελλαδικά.

 

Προϋπολογισμός: 1.087.139,31€

Χρηματοδότηση: EUROSTAT (ESTAT-2020-EL-GBV Survey-101018006)

Διάρκεια: 28 μήνες

Επιστημονικά Υπεύθυνος: Καθ. Απόστολος Γ. Παπαδόπουλος, τέως Διευθυντής Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών

Συντονιστική Ομάδα Έργου:  Αντουανέττα Καπέλλα, ΕΛΕ Β’ Βαθμίδας, Δήμητρα Κονδύλη, ΕΡΕ Α΄ Βαθμίδας, Απόστολος Λιναρδής, ΕΡΕ Α’ Βαθμίδας, Γιώργος Παπαδούδης, ΕΡΕ Β΄Βαθμίδας, Ανδρομάχη Χατζηγιάννη, ΕΡΕ Α’ Βαθμίδας, Αλεξάνδρα Θεοφίλη, ΕΤΕΠ

Στόχος της EUROSTAT ήταν να εκπονήσει ένα ερωτηματολόγιο έρευνας και μια αξιόπιστη μεθοδολογία υλοποίησης προκειμένου να καταγράψει την έμφυλη βία στα κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως αυτή ορίζεται από την Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης δηλαδή: «πράξεις βίας λόγω φύλου (δηλαδή βία που στρέφεται εναντίον μιας γυναίκας επειδή είναι γυναίκα ή που επηρεάζει δυσανάλογα τις γυναίκες) οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα ή είναι πιθανό να έχουν ως αποτέλεσμα τη σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή οικονομική ζημιά ή ταλαιπωρία για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών για τέτοιες πράξεις, του εξαναγκασμού ή της αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε συμβαίνουν στη δημόσια ή την ιδιωτική ζωή».

Ο γενικός στόχος της έρευνας ήταν να καταγράψει και να ποσοτικοποιήσει την επικράτηση συγκεκριμένων μορφών βίας που έχουν βιώσει οι γυναίκες ηλικίας μεταξύ 18-74 ετών, στην Ελλάδα, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όπως στο πρόσφατο παρελθόν (δηλαδή τους τελευταίους 12 μήνες) και/ή κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Απώτερος στόχος της έρευνας ήταν η παροχή  ολοκληρωμένων, υψηλής ποιότητας και αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων με στόχο την τεκμηριωμένη  ανάπτυξη πολιτικών που αποσκοπούν τελικά στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών- και στην καταπολέμηση των έμφυλων ανισοτήτων.

Για τους σκοπούς της έρευνας, ο ορισμός που αναφέρεται στη Συνθήκη διευρύνθηκε προκειμένου να συμπεριλάβει: 

α) τις διαφορετικές μορφές βίας δηλαδή ψυχολογική βία (συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής βίας), σωματική βία (συμπεριλαμβανομένης της απειλής), σεξουαλική βία (συμπεριλαμβανομένου του βιασμού), σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία και μη εμφανής παρακολούθηση/παρενόχληση (stalking) και

β) το είδος των δραστών/θυτών. Σημειώνεται ότι για κάθε περιστατικό βίας που δηλώθηκε από τις γυναίκες του δείγματος, τους ζητήθηκε να δηλώσουν, μεταξύ άλλων, και το φύλο του δράστη/θύτη και τη σχέση του με το θύμα κατά τη στιγμή του βίαιου περιστατικού. Έτσι, έχουμε την δυνατότητα να διακρίνουμε τους δράστες σε στενούς συντρόφους (νυν ή τέως σύζυγοι, σύντροφοι, κ.λπ.), μη συντρόφους (άτομα τα οποία δεν είχαν στενή συντροφική σχέση με το θύμα), καθώς και σε άλλα άτομα.

Η πανελλαδική έρευνα ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2022 και ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2023. Η έρευνα υλοποιήθηκε εξ’ολοκλήρου από το ερευνητικό προσωπικό του ΕΚΚΕ, το οποίο και ανέλαβε τον επιχειρησιακό σχεδιασμό, την οργάνωση και διαχείριση της έρευνας, την προσαρμογή του ερωτηματολογίου στην ελληνική γλώσσα, τη διαμόρφωση λογισμικού CAPI και την εποπτεία των υπολοίπων υπηρεσιών IT, τη διαχείριση και τη διασφάλιση της ποιότητας των δεδομένων, καθώς και την εκπαίδευση, τον συντονισμό, την καθοδήγηση και την υποστήριξη των εξωτερικών συνεργατών που προσλήφθηκαν για τις ανάγκες της έρευνας πεδίου.

Για τις ανάγκες της έρευνας, πλέον του ερευνητικού προσωπικού του ΕΚΚΕ, προσλήφθηκαν περισσότερες από 190 συνεντεύκτριες, 2 υπεύθυνοι και 10 επόπτες πεδίου, προκειμένου να καλύψουν περιοχές που βρίσκονταν και στις 13 Περιφέρειες της χώρας.

 

Σημαντική προϋπόθεση για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος του συνολικού έργου ήταν η εξασφάλιση της συνεργασίας των κατάλληλων φορέων που παρείχαν υποστήριξη για συγκεκριμένες δράσεις του έργου, όπως της ΕΛΣΤΑΤ, με την οποία οι ερευνητές/τριες  του ΕΚΚΕ συνεργάστηκαν κατά τη δειγματοληπτική διαδικασία, του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) και της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. 

 

Παρά τις δυσκολίες του εγχειρήματος, η έρευνα ολοκληρώθηκε εντός του χρονοδιαγράμματος που είχε τεθεί από την EUROSTAT και συγκεντρώθηκαν περισσότερα από 11.500 ερωτηματολόγια, ξεπερνώντας και τον ποσοτικό στόχο που είχε τεθεί αρχικά, τα οποία,  σύμφωνα με τα ποιοτικά κριτήρια της EUROSTAT είναι αντιπροσωπευτικά του γενικού πληθυσμού. Ειδικότερα, ο συνολικός αριθμός ολοκληρωμένων συνεντεύξεων της έρευνας είναι 11.557, ενώ οι σταθμίσεις που έγιναν επιτρέπουν αναγωγές στον πραγματικό πληθυσμό της χώρας που ανέρχεται σε 3.778.405 γυναίκες ηλικίας 18-74 ετών.

    

Βασικά ερευνητικά ευρήματα

 

 

Η διενέργεια της έρευνας EU-GBV στην Ελλάδα κάλυψε ένα σημαντικό κενό στη στατιστική αποτύπωση της έμφυλης βίας στη χώρα τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Η παρούσα έρευνα έρχεται να συνδράμει στη ζητούμενη  στατιστική πληροφόρηση για τον καλύτερο σχεδιασμό και την υποστήριξη τεκμηριωμένων και καλύτερα στοχευμένων μέτρων πολιτικής σχετικά με τη βία κατά των γυναικών, μέτρα τα οποία δύνανται να στηρίζονται πλέον σε αξιόπιστα, μετρήσιμα, συγκρίσιμα και ανανεούμενα στο χρόνο εμπειρικά δεδομένα (εφόσον η έρευνα συνεχίσει να υλοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα όπως είναι η εκφρασμένη βούληση της Eurostat).

Η ερευνητική εμπειρία και η τεχνογνωσία που συνεισέφερε το ΕΚΚΕ στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της έρευνας EU-GBV επιτρέπει στον μοναδικό δημόσιο φορέα κοινωνικής έρευνας στη χώρα, ο οποίος αποτελεί μέρος του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, να εμπεδώσει και να κεφαλαιοποιήσει τη σχετική γνώση και τις μεθοδολογικές στρατηγικές στην εκπόνηση άλλων κοινωνικών ερευνών σε εθνική κλίμακα. Επιπρόσθετα, είναι δυνατό να αποτελέσει τη βάση για την εκπόνηση του επόμενου γύρου της έρευνας που ήδη βρίσκεται στο στάδιο σχεδιασμού από την EUROSTAT.

Για πρώτη φορά στη χώρα συλλέχθηκαν, επισήμως, αξιόπιστα ποσοτικά δεδομένα σχετικά με τις διαφορετικές πτυχές της έμφυλης βίας κατά των γυναικών στην Ελλάδα, τα οποία αφού αναλυθούν και μελετηθούν διεξοδικά μπορούν να αποτελέσουν έναν αξιόπιστο οδηγό καταγραφής της βίας και των καταναγκασμών σε βάρος των γυναικών προκειμένου να διαγνωστούν οι ανάγκες λήψης μέτρων πολιτικής, σε διάφορα επίπεδα.

Οι χώρες μέλη του Πρώτου Γύρου υλοποίησης της έρευνας ολοκλήρωσαν την διαδικασία διαμόρφωσης και οριστικοποίησης του ερωτηματολογίου για τον επόμενο γύρο ο οποίος προγραμματίζεται για το έτος 2027. Η συμμετοχή της χώρας στον επόμενο γύρο θα διασφαλίσει την απρόσκοπτη παροχή αξιόπιστων δεδομένων για τη διαμόρφωση τεκμηριωμένων εθνικών πολιτικών καθώς και τη συμβολή της στη διαμόρφωση ευρωπαϊκών πολιτικών κοινωνικής συνοχής και ισότητας των φύλων στους κόλπους της ΕΕ. 

Τα αποτελέσματα της έρευνας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο δημοσιεύτηκαν από την Eurostat (https://ec.europa.eu/eurostat/web/gender-based-violence) ενώ για τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας στην Ελλάδα:

Παπαδόπουλος, Α.Γ., Καπέλλα, Α., Κονδύλη, Δ., Λιναρδής, Α., Παπαδούδης, Γ., Χατζηγιάννη, Α., Θεοφίλη, Α. (2023). Έμφυλη βία κατά των γυναικών και άλλες μορφές διαπροσωπικής βίας στην Ελλάδα (GBV-EL): Πρώτα αποτελέσματα της έρευνας. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, https://doi.org/10.17903/30971.1

 

 

 

 

 

 

ΒΙΑ ΦΥΛΟ και ΑΝΑΠΗΡΙΑ

 

Βασικά ερευνητικά αποτελέσματα στο πλαίσιο του έργου με τίτλο

«Η ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ»

Το έργο υλοποίησε το ΕΚΚΕ για λογαριασμό του ΚΕΘΙ κατά το χρονικό διάστημα 2021-22

 

Τα δεδομένα στηρίζονται σε:

Ποσοτικές, καταγραφικές και ποιοτικές διερευνήσεις

 

 

• Η βία στρέφεται κατ’ εξοχήν κατά του φύλου: είναι η γυναίκα που υφίσταται τη βία. «Την έμφυλη βία υφίστανται, διπλά και τριπλά οι γυναίκες με αναπηρία».
• Οι ανάπηρες γυναίκες υφίστανται όλες τις μορφές βίας και κακοποίησης (σωματικής, ψυχολογικής, σεξουαλικής, οικονομικής) ενώ επιπρόσθετα ειδικές κατηγορίες αναπήρων γυναικών αντιμετωπίζουν ειδικές μορφές βίας όπως είναι οι περιπτώσεις «καταναγκαστiκών γάμων» στην κοινωνική ομάδα των Ρομά, οι ακούσιες αμβλώσεις σε γυναίκες με νοητική υστέρηση ή ψυχική νόσο και ο εκφοβισμός παιδιών (κοριτσιών και αγοριών με αναπηρία) στο σχολείο.
• Το φαινόμενο της βίας κατά γυναικών με αναπηρία, χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακή υποκαταγραφή. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία διατηρούνται σε σιωπηλή και αόρατη τελμάτωση της ταυτότητας τους.
• Η ενδυνάμωση και η χειραφέτηση στην περίπτωση των γυναικών με αναπηρία, ιδιαίτερα μητέρων παιδιών με αναπηρία, που υφίστανται βία, είναι δύσκολα εγχειρήματα καθώς δεν υπάρχουν επαρκή αντισταθμίσματα.
• Οι γυναίκες και παιδιά με αναπηρία είναι συχνά θύματα κακοποιητικών ή/και βίαιων συμπεριφορών και από τους φροντιστές τους.
• Οι γυναίκες με αναπηρία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υπάρξουν θύματα έμφυλης βίας, ενώ παράλληλα δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης και ενδυνάμωσής τους.
• Η αναπηρία μιας γυναίκας μπορεί να αποτελεί και απότοκο της βίας καθώς  ως επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας συναντάται, μεταξύ άλλων, και «η πρόκληση μόνιμων αναπηριών».
• Προβληματικό είναι το γεγονός της  συζυγοποίησης (conjugalisation) του επιδόματος αναπηρίας ενηλίκων, «το ύψος του οποίου εξαρτάται από το εισόδημα του νοικοκυριού, άρα και από το εισόδημα του συζύγου. Αυτό δυσχεραίνει την απόδραση από κακοποιητικές καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης και οικογενειακής βίας και τελματώνει τις γυναίκες σε καταστάσεις εξάρτησης»
• Πολλές υπηρεσίες δεν διατίθενται για γυναίκες και κορίτσια με αναπηρία, θύματα βίας.
• Έτσι, εμφιλοχωρεί έδαφος για την ανάπτυξη άτυπων διαδικασιών φροντίδας οι οποίες ενδέχεται και να καλλιεργούν έδαφος ανισότιμης αντιμετώπισης των περιστατικών και των αναγκών των γυναικών με αναπηρία
• Διαπιστώνονται περισσότερες συμπεριφορές  με κίνητρα προκατάληψης απέναντι στο θύμα, εξαιτίας της αναπηρίας του όχι μόνο εκ μέρους του κοινωνικού σώματος αλλά και στελεχών αρμοδίων φορέων
• Τα θέματα αυτά δεν έχουν τύχει της δέουσας προσοχής ούτε αντίστοιχης κρατικής μέριμνας και φροντίδας στη χώρα μας.

 

Στο πλαίσιο μιας ανθρωποδικαιωματικής προσέγγισης καταδείχθηκε για τα ΑμεΑ και ιδιαίτερα τις γυναίκες ΑμεΑ στην Ελλάδα με βάση τα πλέον πρόσφατα ποσοτικά δεδομένα (2023) ότι:

• 1 στα δύο ΑμεΑ  αισθάνεται ότι υφίσταται διακρίσεις (52% Ελλάδα- 49% ΕΕ) 
• 1 στα 5 ΑμεΑ είναι άνεργος/η. Το ποσοστό πλήρους απασχόλησης των γυναικών στην Ελλάδα είναι το χαμηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση  (9% όπως και των αντρών 13%). Αυτό έχει επίσης αντίκτυπο στην έλλειψη οικονομικής αυτονομίας των ατόμων με αναπηρία και ιδιαίτερα των γυναικών.
• 1 στα 3 ΑμεΑ διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Το 23,1% των γυναικών με αναπηρία αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας σε σχέση με το 18,6% χωρίς αναπηρία.
• Πολλοί νέοι και νέες με αναπηρία φοιτούν σε ειδικά σχολεία και αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης στη γενική εκπαίδευση και κατάρτιση.
• Για τα άτομα με αναπηρία η υγειονομική περίθαλψη είναι συχνά υπερβολικά δαπανηρή, βρίσκεται μακριά τους και προϋποθέτει μεγάλο χρόνο αναμονής. 

• Τα άτομα με αναπηρία, ιδίως οι γυναίκες, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν βία και κακοποίηση, τόσο στο σπίτι όσο και σε ιδρύματα φροντίδας: το 17% των ατόμων με αναπηρία έχουν υποστεί βία, σε σύγκριση με το 8% των ατόμων χωρίς αναπηρία.

Για περισσότερα: https://www.kethi.gr/ereunes-meletes

 

A Right to Respect Disabled Women

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ και ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ

 

 

• Η κατάσταση στη σύγχρονη ελληνική οκογένεια δεν είναι πάντα ρόδινη καθώς εντοπίζεται και το «απόλυτο κοινωνικό χάος της αγάπης» καθώς και  η πρόσληψη της οικογένειας ως πηγής «κινδύνου».
• Σε ποσοστό 85% του δείγματος οι αποκρινόμενοι/νες πιστεύουν πως η ενδοοικογενειακή βία είναι πάρα πολύ συχνή και πολύ συχνή σήμερα στη χώρα μας περισσότερο υποψιασμένοι/νες εμφανίζονται οι γυναίκες, οι νεότεροι και οι πολύ μεγαλύτεροι σε ηλικία, οι παντρεμένοι και οι διαμένοντες σε μεγάλα αστικά κέντρα επιβεβαιώνοντας πορίσματα άλλων ειδικότερων ερευνών.
• Μάλιστα το κοινωνικό σώμα εμφανίζεται «θυμωμένο» και επιδεικνύει μια στάση «μηδενικής ανοχής» απέναντι στο φαινόμενο αυτό καθώς του αποδίδει την εξόχως ηθική απαξία της εγκληματικής συμπεριφοράς.
• Στο σημείο αυτό εντοπίζεται μια αξιακού τύπου μετατόπιση από την ανοχή ή/και την αποδοχή της κανονικοποίησης της ενδοοικογενειακής βίας στην απόλυτη καταδίκη και εγκληματοποίησή της.

Για περισσότερα : doi: 10.17902/famrep1024

Η άσκηση βίας από τον/την σύζυγο/σύντροφο

 

H βία στην οικογένεια