Χρήση Φυσικών Χώρων Αθήνας –ένας δείκτης ποιότητας ζωής των κατοίκων της πόλης- Έκθεση Ερευνητικών Αποτελεσμάτων

Η έκθεση παρουσιάζει τα αποτελέσματα της Α’ και Β’ φάσεις έρευνας του έργου «Χρήση Φυσικών Χώρων Αθήνας –ένας δείκτης ποιότητας ζωής των κατοίκων της πόλης». Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο 2005-2007 στο Ινστιτούτο Αστικής και Αγροτικής Κοινωνιολογίας του ΕΚΚΕ και αποτελεί επιμέρους έργο του προγράμματος Αριστεία με τίτλο «Τάσεις κοινωνικού μετασχηματισμού στον αστικό χώρο: κοινωνική αναπαραγωγή, κοινωνικές ανισότητες και κοινωνική συνοχή στην Αθήνα του 21ου αιώνα». Στόχος του επιμέρους αυτού έργου είναι να προσεγγίσει την σχέση των κατοίκων μιας μεγάλης πόλης όπως η Αθήνα με το φυσικό περιβάλλον της πόλης τους. Η προσέγγιση αυτή επιχειρείται μέσα από τον συσχετισμό της χρήσης αστικών φυσικών δημόσιων χώρων με πτυχές της καθημερινής ζωής στον συλλογικό ρυθμό της πόλης. Για τον σκοπό αυτό, ακολουθήθηκε μια μεθοδολογία συνδυασμού χωρικής και κοινωνικο-ανθρωπολογικής οπτικής η οποία περιλαμβάνει μια βήμα προς βήμα διερεύνηση των επιμέρους εκφάνσεων της προαναφερόμενης σχέσης. Καταρχήν, προσδιορίστηκε το χωρικό πλαίσιο αναφοράς που είναι οι φυσικοί χώροι εντός και εκτός του αστικού ιστού της ευρύτερης Αθήνας. Πραγματοποιήθηκε η ομαδοποίηση και η ταξινόμηση στατιστικών κυρίως δεδομένων χρήσεων γης το αποτέλεσμα της οποίας ήταν η επιλογή μιας σειράς χώρων για την επιτόπια έρευνα. Διερευνήθηκε διεξοδικά και αποσαφηνίστηκε η θέση τους μέσα στο περιβάλλον της αστικής περιοχής της πόλης. Δεύτερον, για την σε ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωση του κοινωνικού τόπου, πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη επιτόπια παρατήρηση στους επιλεγμένους χώρους. Με τη βοήθεια ενός ειδικά σχεδιασμένου Οδηγού Οπτικής Αναγνώρισης, έγινε η καταγραφή των κατηγοριών των χρηστών και των δραστηριοτήτων στους χώρους μελέτης σε εποχή και χρόνους που η σύνθεση του πληθυσμού και οι συνήθειες των κατοίκων «εναρμονίζονται» με τον συλλογικό ρυθμό της καθημερινότητας της Αθήνας. Παράλληλα διερευνήθηκε το ευρύτερο πεδίο της σχέσης των κατοίκων με το Αττικό φυσικό περιβάλλον μέσα από ελεύθερες συνεντεύξεις σε επιλεγμένους κατοίκους όλων των ηλικιακών ομάδων. Στη δεύτερη φάση έρευνας, πραγματοποιήθηκε επιτόπια έρευνα σε τρεις από τους επιλεγμένους χώρους στη βάση ερωτηματολογίου απευθυνόμενου στους χρήστες φυσικών χώρων της Αθήνας. Οι ερωτήσεις του ερωτηματολόγιου και οι κατηγοριοποιήσεις των απαντήσεων αποσκοπούν στη συσχέτιση της «χρήσης αστικών φυσικών χώρων» με το θέμα «τρόπος ζωής». Το επόμενο βήμα προσβλέπει στη διεξαγωγή έρευνας με ερωτηματολόγιο απευθυνόμενο στους κατοίκους. Τα αποτελέσματα της έρευνας, στο στάδιο εργασίας που παρουσιάζεται εδώ, έδειξαν ότι τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των ατόμων, το πρόγραμμα και οι συνήθειες στην καθημερινότητα ρυθμίζουν τις σχέσεις τους με τους φυσικούς χώρους της πόλης.