Η παροχή ολοκληρωμένης υγειονομικής και κοινωνικής φροντίδας στους ηλικιωμένους στην Ελλάδα

Το βιβλίο  είναι προϊόν του  διακρατικού ερευνητικού ευρωπαϊκού προγράμματος «Providing Integrated Health and Social Care for older persons» (PROCARE) και αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια συλλογής δεδομένων και πληροφοριών για τα συστήματα υγείας και κοινωνικής προστασίας των ηλικιωμένων που εφαρμόζονται στις συμμετέχουσες χώρες και χωρίζεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει μια γενική επισκόπηση των μοντέλων παροχής ολοκληρωμένης φροντίδας για τους ηλικιωμένους που εφαρμόζονται στην Ευρώπη και καταγράφονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις και εννοιολογικοί ορισμοί της ολοκληρωμένης φροντίδας και επισημαίνεται η σημαντικότητα υιοθέτησης της «εξατομικευμένης προσέγγισης». Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει τις Εθνικές Εκθέσεις απεικόνισης της υπάρχουσας κατάστασης που συνέταξε κάθε μία από τις συμμετέχουσες χώρες (Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ολλανδία και Ην. Βασίλειο). Σύμφωνα με την ελληνική Εθνική Έκθεση,  στη χώρα μας, η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί μείζον ζήτημα και για το λόγο αυτό, η κοινωνική πολιτική έχει κυρίως στραφεί στην αντιμετώπιση του πιεστικού προβλήματος εξασφάλισης επαρκών πόρων για τη χρηματοδότηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και ιδιαίτερα των συντάξεων. Σχετικά με το θέμα αυτό, η χώρα μας διανύει μια μεταρρυθμιστική περίοδο η οποία θα ολοκληρωθεί με την ψήφιση νέου νόμου για την κοινωνική ασφάλιση.  Από την άλλη πλευρά, η κοινωνική προστασία, σημαντικά υποχρηματοδοτούμενη σε σχέση με την κοινωνική ασφάλιση, εμφανίζεται ανεπαρκής στην κάλυψη των αναγκών. Ειδικότερα η κοινωνική φροντίδα  για τους ηλικιωμένους παρέχεται από ένα ευρύ φάσμα διάσπαρτων και ασυντόνιστων υπηρεσιών, οι οποίες εποπτεύονται από διαφορετικούς φορείς και παρουσιάζουν ανομοιομορφία τόσο στη  διοικητική τους δομή όσο και στον τρόπο χρηματοδότησής τους. Επιπλέον η αποτελεσματικότητα των περισσοτέρων από τις δομές αυτές ουδέποτε έχει αξιολογηθεί. Παράλληλα, η άτυπη φροντίδα, η οποία παρέχεται στους ηλικιωμένους κυρίως από τα άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος, παρουσιάζεται ως φθίνουσα λόγω των νέων μορφών οικογένειας αλλά και του νέου τρόπου ζωής και κυρίως λόγω της ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας. Με αυτά τα δεδομένα, η επίτευξη παροχής ολοκληρωμένης φροντίδας για τους ηλικιωμένους απαιτεί μια ανασυγκρότηση του συστήματος με κύριο μέλημα τη διασύνδεση υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας. Τέλος η κατανομή των πόρων πρέπει να στοχεύει στη διασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης του τομέα κοινωνικής προστασίας.

Παρά τη διαπίστωση ότι στην χώρα μας δεν υπάρχει ένα σύστημα παροχής ολοκληρωμένης φροντίδας για τους ηλικιωμένους, προτείνονται τέσσερις δομές ως μοντέλα (ΚΑΠΗ, «Βοήθεια στο σπίτι», Δίκτυο υποστήριξης ασθενών με Alzheimer, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού) εκ των οποίων οι δύο, τα ΚΑΠΗ και το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι», έχουν αξιολογηθεί και  θεωρούνται ως μια πρώτη αλλά σημαντική προσπάθεια παροχής υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας κάτω από την ίδια στέγη.