Μονάδα Προοπτικής Διερεύνησης & Στρατηγικού Σχεδιασμού - Foresight U

Μονάδα Προοπτικής Διερεύνησης & Στρατηγικού Σχεδιασμού – Foresight U

Έτος ίδρυσης: 2025

Στο σύγχρονο περιβάλλον της πολυκρίσης, η ευημερία μας συνδέεται με τη δυνατότητά μας να φανταστούμε εναλλακτικά μέλλοντα. Το όραμα της Μονάδας Foresight είναι να διαδώσει την έρευνα για το μέλλον και τις μελλοντικές γενιές από τον χώρο των Ερευνητικών Κέντρων και των Πανεπιστημίων προς ολόκληρη την κοινωνία. Η αντιμετώπιση των σύγχρονων μεγάλων κοινωνικών προκλήσεων απαιτεί περισσότερη κατανόηση των ραγδαίων αλλαγών και υψηλότερη συλλογική ευφυΐα και ανθεκτικότητα των ανθρώπων και των θεσμών. Υπό αυτό το πρίσμα, η Μονάδα Foresight διεξάγει διεπιστημονικές έρευνες για διάφορα ζητήματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία, συνδυάζοντας τον στρατηγικό σχεδιασμό με σύγχρονες μεθόδους και εργαλεία προοπτικής διερεύνησης.

Στόχοι:

Ανάπτυξη και εφαρμογή μεθοδολογιών και εργαλείων στρατηγικής προόρασης (strategic foresight) για τον σχεδιασμό δημόσιων πολιτικών και την καινοτομία.
Ανάλυση τάσεων και σεναρίων για το μέλλον σε θεματικούς άξονες όπως η εργασία, η δημογραφία, οι νέες τεχνολογίες, η πράσινη μετάβαση, η επιχειρηματικότητα, το σύστημα υγείας, η νησιωτικότητα, ο πολιτισμός, κ.ά.
Προώθηση του «γραμματισμού για το μέλλον» (futures literacy) στην ελληνική κοινωνία και τη δημόσια διοίκηση.
Δημιουργία νέας γνώσης και συμβολή σε εθνικές και διεθνείς επιστημονικές συζητήσεις.
Δημιουργία δεξαμενής δεδομένων και σεναρίων για χρήση από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.
Διάδοση της μεθοδολογίας και των δεξιοτήτων foresight μέσω εκπαιδευτικών εκδηλώσεων και συνεργασίας με άλλους φορείς.

Κύρια πεδία έρευνας

Προοπτική διερεύνηση (Foresight)
Σπουδές για τα Μέλλοντα (Futures Studies)
Στρατηγικός σχεδιασμός
Πολιτικές έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας
Τεχνητή Νοημοσύνη και Κοινωνία
ΜΜΕ και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
Δημόσια Πολιτική και κοινωνική δυναμική
Περιφερειακή και βιώσιμη ανάπτυξη
Δημογραφικές τάσεις και κοινωνική συνοχή
Ψηφιακή και Πράσινη Μετάβαση
Κοινωνική καινοτομία και επιχειρηματικότητα
Πληθυσμιακές μεταβολές και μετανάστευση
Κοινωνικές πολιτικές και το μέλλον της εργασίας, της παραγωγής & της κατανάλωσης
Πολιτική συμμετοχή και διακυβέρνηση
Δημόσια υγεία και κοινωνική ευημερία
Ηθική της έρευνας, τεχνοηθική και βιοηθική
Πολυκρίση, θεσμοί και κοινωνική ανθεκτικότητα
Πολυπλοκότητα και δυναμικά, μη γραμμικά συστήματα
Μεθοδολογία κοινωνικής έρευνας

Μεθοδολογικές προσεγγίσεις

Προσεγγίσεις/μέθοδοι
Σχεδιασμός Σεναρίων (Scenario Planning) : Συνδιαμόρφωση και ανάπτυξη πολλαπλών σεναρίων σχετικά με πιθανά μέλλοντα, με σκοπό όχι την πρόβλεψη αλλά τη διαχείριση της αβεβαιότητας και τη συμμετοχική ανθεκτικότητα.
Σάρωση Ορίζοντα (Horizon Scanning) : Ανάλυση ασθενών σημάτων, αναδυόμενων θεμάτων και αναγνωρισμένων τάσεων.
Αναδρομική Ανάλυση (Backcasting) : Μια προσέγγιση που εκκινεί με ένα όραμα για ένα επιθυμητό μέλλον και εργάζεται προς τα πίσω για να προσδιορίσει τα βήματα που απαιτούνται για την επίτευξή του, σε αντίθεση με την παραδοσιακή πρόβλεψη που εξάγεται από τις τρέχουσες τάσεις.

Άλλες σημαντικές προσεγγίσεις/μέθοδοι
Μέθοδος Delphi, Ποσοτικές Μέθοδοι, Ποιοτικές Μέθοδοι, Υπολογιστικές Μέθοδοι, Μικτές Μέθοδοι, Έρευνες πεδίου, Βάσεις δεδομένων

Διευθυντής/Συντονιστής:
Ο Χαράλαμπος Τσέκερης είναι Κύριος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών του ΕΚΚΕ, με γνωστικό αντικείμενο την «Κοινωνιολογία του Διαδικτύου». Επίσης, είναι Προεδρεύων της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής (ΕΕΒΤ), Τακτικό Μέλος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), CHS Associate in Technology and Ethics, Harvard University, OECD ‘AI Futures’ Expert Group Member, Μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, και Επισκέπτης Καθηγητής στο ΕΚΠΑ. Διετέλεσε External Scientist στο Πανεπιστήμιο ETH Zürich και Professor Extraordinary στη Σχολή Δημόσιας Ηγεσίας του Πανεπιστημίου του Stellenbosch, ενώ κατέχει τη θέση του Ερευνητικού Εταίρου στο Anti-Corruption Education and Research Centre (Stellenbosch). Συντονίζει το ερευνητικό πρόγραμμα World Internet Project–Greece, που εστιάζει στη χρήση των νέων τεχνολογιών στην Ελλάδα. Έχει συντονίσει πολλά ερευνητικά έργα προοπτικής διερεύνησης και έχει διδάξει σε κορυφαία Πανεπιστήμια (Harvard University, ETHZ, LSE, University of Zurich, κ.ά.) και σε πολλά προγράμματα σπουδών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα έργα του έχουν ενταχθεί σε βιβλιοθήκες κορυφαίων Πανεπιστημίων του εξωτερικού.

Εσωτερικά Μέλη

Βασιλική Γεωργιάδου, Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου, Διευθύντρια και Πρόεδρος ΔΣ ΕΚΚΕ
Δήμητρα Κονδύλη, Διευθύντρια Ερευνών ΙΚΕ-ΕΚΚΕ
Απόστολος Λιναρδής, Διευθυντής ΙΚΕ-ΕΚΚΕ
Παύλος Μπαλτάς, Κύριος Ερευνητής, ΙΚΕ-ΕΚΚΕ
Γιώργος Παπαδούδης, Κύριος Ερευνητής, ΙΚΕ-ΕΚΚΕ

Εξωτερικοί Συνεργάτες

Στάθης Αραποστάθης, Καθηγητής, Τμ. ΙΦΕ ΕΚΠΑ
Νίκος Δεμερτζής, Καθηγητής, Τμ. ΕΜΜΕ ΕΚΠΑ, Ομότιμος Ερευνητής ΕΚΚΕ
Χρήστος Δίου, Αν. Καθηγητής, Τμ. Πληροφορικής & Τηλεματικής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Βαγγέλης Καρκαλέτσης, Πρόεδρος, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»
Βιργινία Κόκιου, Δικηγόρος, ΕΓΜΣ - Εμπειρογνώμων ΕΕ
Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών, διαΝΕΟσις
Matthew D. Matsaganis, Associate Professor, School of Communication & Information, Rutgers University
Νίκος Μουστακίδης, Data scientist, ΕΓΜΣ
Μανώλης Πατηνιώτης, Καθηγητής, Τμ. Κοινωνιολογίας ΕΚΠΑ
Νίκος Στασινόπουλος, Δρ. Πολιτικής Επιστήμης & Επικοινωνίας
Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, Κάτοχος Έδρας UNESCO on Futures Research & Μέλος της Επιτροπής ESIR

Στοιχεία Επικοινωνίας: [email protected]